جایگاه امید در آموزه های دینی و نقش آن در پیشرفت جامعه

حجت الاسلام مظفر تاجی، امام جمعه چناران | با نگاهی به آموزه‌های دینی درمی‌یابیم که اساس زندگانی بر امید بنا شده است. می‌توان گفت تمامی تلاشهای پیامبران و اولیای الهی با محوریت امید صورت گرفته است. به ‌طور کلی در اسلام، امید جایگاه رفیعی دارد تا جایی که در روایات معصومین(ع) از امید به عنوان رحمت الهی یاد شده است که منشأ همت، کار و تلاش به شمار می‌رود. پیامبر اکرم(ص) در این باره می فرمایند: امید و آرزو، رحمت برای امت من است و اگر امید و آرزو نبود، هیچ مادری فرزندش را شیر نمی‌داد و هیچ باغبانی نهالی نمی کاشت. ( بحارالانوار ج ۷۴ ص ۱۷۲)
در جهان‌بینی توحیدی، امید در راستای تکامل و کمالات اخلاقی انسان است و این تکامل از منظر قرآن، به‌ سوی خلیفه اللهی در جریان است، توجه به این فضیلت اخلاقی عامل آرامش و استحکام او در برابر ناملایمات می‌باشد. بنابراین، امید، عامل حرکت انسان به سوى کمال است. بر اساس آیات و روایات هرکس به چیزى امید داشته باشد، براى رسیدن به آن تلاش مى کند.
با توجه به این آموزه ها، انسان و جامعه‌ای رشد یافته و متکامل خواهد بود که با توکل بر خداوند بتواند بر مشکلات غلبه نماید. امید در زندگی انسان، موجب انجام کارهای شایسته و تلاش‌های مفید و پرثمر می‌شود. در برابر امید، ناامیدی قرار دارد که زیانهای فراوانی برای فرد و جامعه به دنبال دارد. انسان ناامید، به کار مهمی دست نمی‌زند و هیچ اقدام مثبتی انجام نمی‌دهد و چون امیدی به آینده ندارد، مرتکب کارهای لهو و بیهوده میگردد.

رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بارها بر اهمیت امید و امیدواری در حرکت یک ملت به سوی رشد و تعالی تأکید نمودهاند. ایشان در این زمینه فرموده اند: یک ملت با امید می‌تواند به پیش برود. یک سرباز در جبهه جنگ، فقط با امید می‌تواند بجنگد. اگر امید را از او گرفتند، همه چیز را از او گرفته‌اند. امید و امیدواری نقشی اساسی در نشاط و پویایی جامعه اسلامی و تلاش و کوشش مفید و مستمر آن در جهت نیل به اهداف متعالی داشته و رشد، پیشرفت و بقای جامعه اسلامی را تضمین‌ می‌کند.

تنها وسیله نجات برای انسان در جهت عبور از سختی ها و مشکلات و گرفتاری های زندگی امید است تصور کنید مردى در بیابانِ پر از برف و یخبندان قطب شمال، راه خود را گم کرده است. او مى داند در نقطه دورى پناهگاهى وجود دارد و باید خود را به آن برساند. تمام سعى خویش را به کار مى بندد تا به آن پناهگاه برسد. اگر این فرد بسیار خسته و سرمازده باشد، دوست دارد روى زمین دراز بکشد و استراحت کند، ولى مى داند در این صورت به خواب مى رود و خواهد مرد. امید، او را به حرکت وا مى دارد تا به هدف خویش برسد.

امید برای پیشرفت­ های فردی و اجتماعی لازم است و می­ توان گفت امید، انگیزه تحرک و پویایی برای رسیدن به آینده ­ای بهتر است تا آینده ­ای بهتر از امروز در سرنوشت افراد رقم بخورد. و این خود باعث طراوت بخشیدن به زندگی افراد می ­شود و این یعنی نشاط اجتماعی؛ و نشاط اجتماعی باعث از بین رفتن سستی­ ها می ­شود. زمانی‌که مردم یک اجتماع نسبت به آینده امیدوار باشند، رضایت از زندگی افزایش می‌یابد و احساس رضایت خود باعث تغییر و تحول مثبت در جامعه می­ شود.

امید اجتماعی یکی از مؤلفه‌ های حائز اهمیت در جامعه به‌ شمار می‎آید که فقدان آن یأس، دلمردگی، افسردگی و غم را به جامعه می‌آورد. بالا بودن امید اجتماعی در یک جامعه، پویایی و سرزندگی را به اجتماع هدیه می‌دهد، هنگامی‌که مردم جامعه ­ای نسبت به آینده امیدوار باشند و شاهد و ناظر تغییرات و تحولات مثبت در جامعه باشند، امید اجتماعی رشد خواهد کرد و به­ طور کلی یکی از موتورهای محرکه هر جامعه ای امید است. امید کمک می­کند که افراد حس کنند به اهداف و آرزوهایی که پیش رو دارند برسند، و انگیزه کار، تلاش، زندگی، حرکت در فرد افزایش ‌یابد.