گزارش آقای شهردار از چالش‌ها، سیاست‌ها و دستاوردهای شهرداری گلبهار

حمید انصاری، در گفتگو با کلام تازه، از وضعیت مالی نامناسب شهرداری در ابتدای مسئولیت خود خبر داد و افزود: در بدو ورود ما به شهرداری، وضعیت مالی در بدترین وضع ممکن بود و اعتبار موجود تنها برای یک هفته یا حتی کمتر از آن کفایت می‌کرد. با پیگیری صورت گرفته طی شش هفت ماه گذشته توانستیم تمام بدهی پیمانکاران را پرداخت کنیم، حقوق‌ها را به روز کنیم و دو کار بزرگ در حوزه خدمات شهری انجام دهیم که در راستای مطالبات مردمی بود.

وی با اشاره به رعایت عدالت اجتماعی و توسعه متوازن شهری، ادامه داد: ما خطوط اتوبوسرانی را در دو نقطه شهر گسترش دادیم. عملاً کاری که در طول ۲۰ سال گذشته انجام نشده بود را در این شش ماه انجام دادیم و دو خط اتوبوس جدید به خطوط قبلی اضافه کردیم. این تنها افزایش تعداد خطوط نبود، بلکه بازسازی هشت اتوبوس و به‌کارگیری آن‌ها در خطوط جدید نیز انجام شد. این دو خط جدید در مناطق محروم شهر، از جمله مسکن مهر و مناطق غربی گلبهار که تا پیش از این از حمل و نقل عمومی بی‌بهره بودند، راه‌اندازی شدند. علاوه بر این، بیش از 50 ایستگاه اتوبوس جدید، حتی با حداقل امکانات مثل صندلی و تابلو، دایر شده است.

شهردار گلبهار با اشاره به اقدامات عمرانی، گفت: در این شش ماه، یک دستگاه لودر و یک دستگاه کامیون حمل زباله خریداری کردیم و خرید یک دستگاه کامیون دیگر نیز در دستور کار قرار دارد که ان‌شاءالله تا شب عید امسال انجام خواهد شد. این اقدامات به منظور صرفه‌جویی در پروژه‌های عمرانی انجام شده است. برای مثال، پروژه استخر ذخیره آب فضای سبز که حجم عملیات خاکبرداری بسیار زیادی دارد، با استفاده از این تجهیزات توسط خود شهرداری انجام می‌شود و حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد در هزینه‌ها صرفه‌جویی خواهد شد. در حوزه حمل و جمع‌آوری زباله نیز، با خرید و تجهیز ماشین‌آلات جدید، از سال ۱۴۰۴ جمع‌آوری زباله به‌طور کامل توسط شهرداری انجام و از پیمانکار استفاده نخواهد شد که این امر موجب صرفه‌جویی حدود ۶۰ تا ۷۰ درصدی خواهد شد.

حمید انصاری با تأکید بر اهمیت توسعه اجتماعی و عدالت اجتماعی در سیاست‌های شهری، خاطرنشان کرد: در بحث توسعه اجتماعی و عدالت اجتماعی، به دنبال توسعه متوازن شهری هستیم. اگر اقدامات در یک گوشه شهر متمرکز شود، بیش از ۹۰ درصد شهر توسعه پیدا نمی‌کند و فقط ۱۰ درصد توسعه می‌یابد. نگاه و دید شهرداری، توسعه متوازن شهری و عدالت اجتماعی است.

وی ادامه داد: در سال ۱۴۰۴ جشن‌هایی را در نقاط مختلف شهر برگزار خواهیم کرد تا نشاط اجتماعی را به طور متوازن در سطح شهر توزیع کنیم. عدالت در نشاط اجتماعی به این معناست که جشن‌ها فقط در یک نقطه از شهر برگزار نشوند، بلکه در پارک‌های مختلف و نقاط مختلف شهر جشنواره برگزار خواهیم کرد.

شهردار گلبهار با بیان اینکه در حوزه تجاری‌سازی نیز، شهر متاسفانه در توسعه متوازن و رعایت عدالت اجتماعی خیلی ضعف دارد و انباشته شدن فازهای تجاری در یک نقطه شهر باعث افزایش قیمت‌ها شده‌است، تصریح کرد: یکی از گله‌مندی‌های شهروندان گلبهاری گرانی کالا در گلبهار است که به دلیل اجاره‌های بسیار بالاست. با توسعه در حوزه‌های تجاری در نقاط مختلف شهر، این عدالت اجتماعی نیز رقم خواهد خورد، یعنی هم توسعه متوازن می‌شود و هم عدالت اجتماعی در حوزه تجاری‌سازی محقق خواهد شد.

حمید انصاری، در پاسخ به سؤال خبرنگار کلام تازه در خصوص تمرکز تجاری در یکی از محلات و تأثیر آن بر عدالت اجتماعی در سایر محلات شهر، گفت: گلبهار محله‌محور است، اما اکنون شاهد هستیم که یکی از محلات به مرکز شهر تبدیل شده و چند مجتمع تجاری عظیم با تراکم انبوه و کمبود فضا در آن مستقر شده است. تمرکز داروخانه‌ها و سایر امکانات در این نقطه شهر، باعث شده تا سایر محلات شهر از این عدالت اجتماعی کمتر بهره‌مند شوند. توسعه مراکز تجاری و سایر امکانات شهری در دیگر نقاط شهر، خود به برقراری این عدالت اجتماعی کمک خواهد کرد.

وی با بیان اینکه ماهیت شهر جدید گلبهار به گونه‌ای است که نباید اشتباهات شهرهای دیگر تکرار شود، افزود: گلبهار، به عنوان یک شهر جدید، زیبنده نیست که اشتباهاتی که در شهرهای دیگر رخ داده، در آن تکرار شود. به عنوان مثال، در شهر مشهد، خیابان عارف و پرستار شاهد یک تجمع تجاری هستند که باعث نارضایتی شهروندان، بیماران، ساکنین و حتی خود شهرداری شده است. این مسئله به دلیل یک سیاست غلط، تعادل اجتماعی را در آن منطقه بر هم زده است. در شهر جدید، تمرکز تمام فعالیت‌های تجاری، اداری و درمانی در یک نقطه، مسائل اجتماعی و مشکلات ناشی از آن را به دنبال خواهد داشت.

شهردار گلبهار با اشاره به معضلات ترافیک، گرانی اجاره، کمبود پارکینگ، جریمه شدن توسط پلیس راهور، مسائل امنیتی و اورژانس که در نتیجه تراکم بیش از حد ایجاد می‌شود، ادامه داد: این مسائل مانند یک دومینو عمل می‌کنند. وقتی یک حرکت اشتباه در شهر انجام می‌دهید، تبعات آن تا انتها ادامه خواهد داشت. بنابراین، نیت و قصد ما این است که شهر به صورت متوازن رشد کند و این امر نیازمند همکاری تمامی مسئولان محترم است.

شهردار گلبهار در پاسخ به سؤالی در خصوص اهمیت رشد افقی در مقایسه با رشد عمودی و آپارتمان‌سازی، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات کشورهای پیشرفته، که بعدها از آن عبور کردند، بحث عمودی‌سازی و آپارتمان‌سازی بود که مشکلات کم تحرکی فرزندان، افسردگی بانوان و… را برای شهروندان به وجود می‌آورد. امروزه کشورهای توسعه‌یافته از این سیاست عبور کرده‌اند، به طوری که مراکز شهرها به نوعی به کانون ازدحام جمعیتی تبدیل شده و افرادی که به دنبال یک زندگی راحت و آسایش هستند، ترجیح می‌دهند در خانه‌های ویلایی و حومه‌های شهر ساکن شوند.

انصاری افزود: گلبهار، از ابتدا قرار بود یک منطقه مدرن با خانه‌های ویلایی و حیاط‌دار باشد تا افراد بتوانند از آرامش فکری و آب و هوایی آن استفاده کنند. البته، سیاست کشور به این سمت رفت که عمودی‌سازی هم در اینجا اتفاق بیفتد، اما در هر حال، مردم ما تمایل به ویلاسازی دارند. 

وی ادامه داد: متاسفانه، بیش از 258 هزار ویلای غیرمجاز در این منطقه ساخته شده است که نشان‌دهنده نیاز مردم به فضای باز و فرار از آپارتمان‌های کوچک در شهر است. گلبهار می‌توانست این سیاست را پیاده کند و به سمت ویلاسازی پیش برود تا افراد حداقل در خانه‌های ۲۰۰ تا ۲۵۰ متری سکونت داشته باشند و یک زندگی اسلامی را که در آپارتمان‌ها به دلیل نوع ساخت و سازها به درستی رعایت نمی‌شود، تجربه کنند.

وی خاطرنشان کرد: این در حیطه کار ما نیست، و سیاست کلی کشور از گذشته به این شکل بوده و گلبهار به عنوان نقطه‌ای برای بارگذاری جمعیت در نظر گرفته شده است. هر لکه‌گذاری جمعیت جدیدی که بخواهد انجام شود، یکی از نقاطی که همیشه نام برده می‌شود گلبهار است.

شهردار گلبهار، با اشاره به دیدگاه برخی کارشناسان شهرسازی مبنی بر خودرومحور بودن گلبهار به جای پیاده‌محور بودن، گفت: این موضوع شاید ناشی از لکه‌گذاری نامناسبی باشد که در شهر اتفاق افتاده است و تبعاتی را برای شرکت‌های خدمات‌رسان به همراه داشته است.

وی افزود: به دلیل گسترش نامناسب شهر، عدالت اجتماعی در ارائه خدمات به شهروندان خدشه‌دار شده و افراد ناچار به استفاده از خودرو هستند. شهر به گونه‌ای گسترش پیدا کرده که با وجود تعداد نسبتاً کم جمعیت ساکن، از لحاظ جغرافیایی بسیار وسیع شده است. زمین‌های خالی بین مجتمع‌های مسکونی باعث این گستردگی شده‌اند. این گستردگی دو عامل را به دنبال داشته است: اول، شهروندان خودرومحور شده‌اند و به این کار محکوم هستند، زیرا مراکز تجاری، خدمات عمومی و دولتی در نقاط خاصی از شهر قرار دارند و افراد برای مراجعه به این نقاط، با توجه به بعد مسافت، مجبور به استفاده از خودرو هستند. دوم، این لکه‌گذاری‌های نامناسب هزینه‌های زیادی را به مجموعه‌های خدمات‌رسان تحمیل کرده است.

شهردار گلبهار با اشاره به هزینه‌های تحمیل شده به شهرداری، ادامه داد: این عریض و طویل بودن شهر باعث شده که ما مجبور به انجام یک سری خدماتی شویم که واقعاً شاید نیاز نباشد. برای مثال، مجتمع هزار واحدی با یک بلوار به طول ۲.۵ کیلومتر که در طرفین آن بیابان و زمین خالی است، جدا شده است. هزینه‌های نگهداری آسفالت، جدول، رنگ‌آمیزی، جمع‌آوری زباله، حمل‌ونقل عمومی، رفت و روب و نگهداری فضای سبز در این بلوار بسیار بالاست. اتوبوس‌ها که می‌توانند با ۷ تا ۸ دقیقه به انتهای شهر برسند، اکنون مجبور به طی کردن مسیر در ۲۰ تا ۲۵ دقیقه هستند که استهلاک زیادی به دنبال دارد. از طرفی، ما مجبور به استخدام تعداد بیشتری نیرو هستیم. این شهر شاید می‌توانست با ۱۶۰ تا ۱۷۰ نیرو اداره شود، اما ما تقریباً دو برابر نیرو داریم، یعنی ۳۵۰ تا ۳۶۰ نیرو داریم و با دو برابر ظرفیت مورد نیاز این جمعیت، خدمات‌رسانی می‌کنیم.

شهردار گلبهار با تاکید بر ضرورت ایجاد درآمدهای پایدار برای شهرداری، خاطرنشان کرد: یکی از کارهای بزرگی که برای اولین بار در گلبهار انجام می‌شود، اجرای ماده ۱۰۱ اصلاحیه‌ی قانون شهرداری‌هاست. شهرداری درآمد پایداری ندارد و ما می‌بایست به سمت ایجاد درآمد حرکت کنیم. یکی از مشکلاتی که همیشه گلبهار را رنج می‌داده، نداشتن زمین بوده است. شهرداری که زمین نداشته باشد و نتواند هزینه تفکیک را دریافت کند، عملاً با چالش مواجه می‌شود. ما در یک برنامه‌ی بلند مدت و جدا از حل مسائل روز، به فکر آینده نیز هستیم. اگر گلبهار با این فرمان جلو می‌رفت، در سال‌های آتی با مشکلات عدیده زیادی مواجه می‌شد.

حمید انصاری، ادامه داد: جدا از رکود ساخت و ساز در سطح کشور، گلبهار به دلیل افزایش بیش از حد منطقی قیمت در حوزه مسکونی و تجاری با کاهش سرمایه‌گذاری مواجه شده است.

وی با بیان اینکه سرمایه‌ و پول هوشمند است، افزود: سرمایه‌گذار پول خود را به جایی می‌برد که برایش سودآور باشد. در حال حاضر، سرمایه‌گذاری در حوزه ساخت و ساز گلبهار با چالش مواجه است و گلبهار تنها گزینه‌ی فعالین حوزه ساختمان نخواهد بود. این وضعیت باعث شده که گلبهار از دو طرف در رکود باشد: هم رکود کشوری و هم رکود ناشی از شرایط خاص ایجادی.

انصاری با اشاره به مشکلات مالی شهرداری در شرایط رکود، خاطرنشان کرد: شهرداری‌ها معمولاً در دوره‌های گذار، مشکلات خود را با فروش زمین‌های در اختیارشان حل می‌کنند. اما گلبهار این امکان را ندارد. اگر رکود ساخت و ساز در کشور تداوم پیدا کند، شهرداری با مشکلات بسیار بزرگی مواجه خواهد شد و در نتیجه، شهر دچار مشکل می‌شود.

شهردار گلبهار در ادامه با اشاره به منابع درآمدی شهرداری، ادامه داد: منابع درآمدی شهرداری شامل عوارض شهرسازی، پروانه ساختمان و ماده ۱۰۰ است. متاسفانه، عوارض سالیانه شهری را پرداخت نمی‌کنند. ما پیمانکار گرفتیم و تاکنون فقط ۲۰ تا ۲۵ درصد عوارض سالیانه را جمع‌آوری کرده‌ایم. ماده ۱۰۰ هم به ساخت و ساز برمی‌گردد. یعنی باید ساخت و سازی شکل بگیرد، پروانه ساختمانی صادر شود، بعد خلاف ضوابط شهرسازی صورت بگیرد تا ماده ۱۰۰ فعال شود. وقتی پروانه صادر نشود، عملاً ماده ۱۰۰ هم در کار نخواهد بود.

انصاری با بیان اینکه کمبود منابع درآمدی باعث رکود در شهر می‌شود، افزود: وقتی پروانه صادر نشود، ماده ۱۰۰ هم نخواهد بود و عملاً سه نوع منبع درآمدی شهرداری تعطیل می‌شود. وقتی این سه نوع منبع درآمدی نباشد، عملاً شهر و شهرداری در رکود منابع مالی خواهد بود و در حوزه‌های مختلف مشکلاتی ایجاد خواهد شد.

شهردار گلبهار با اشاره به نیازهای شهر، بیان کرد: ما خطوط جدید اتوبوس‌رانی راه‌اندازی کرده‌ایم، اما این نیاز به تزریق اعتبار و پول دارد. اتوبوس‌های فرسوده نیاز به هزینه دارند. اگر درآمد و پولی نباشد، تمام خطوط تعطیل می‌شود. هزینه‌های تعمیر و نگهداری بار زیادی را به شهرداری تحمیل می‌کند.

وی با اشاره به گذشته، خاطرنشان کرد: در گذشته وضعیت ساخت و ساز در گلبهار خوب بوده و درآمدهای خوبی حاصل می‌شده، اما این درآمدها در راستای درآمد پایدار شهرداری هزینه نشده است. در شهرهای دیگر، شهرداری‌ها پمپ بنزین، پمپ گاز و مغازه‌های زیادی دارند که اجاره می‌دهند و این درآمدها می‌توانند بسیاری از هزینه‌های جاری را پوشش دهند.

انصاری با اشاره به تلاش برای ایجاد منابع درآمدی جدید، ادامه داد: ما ماده 101 را دنبال می‌کنیم که اگر به سرانجام برسد، شاید شهرداری تا ۲۰ سال آینده از لحاظ درآمدی بی‌نیاز شود. همچنین، بحث تفکیک اراضی داخل شهر که تا الان انجام نمی‌شده را شروع کرده‌ایم. اراضی که نیاز به ورود به محدوده شهر دارند، نیز می‌توانند منبع درآمدی باشند. این دو منبع درآمدی را فعلاً شروع کرده‌ایم و امیدواریم با عوایدی که حاصل می‌شود، بتوانیم پروژه‌های خوبی را در آینده انجام دهیم.

شهردار گلبهار ابراز امیدواری کرد: پروژه ماده 101 که تقریباً ۸۰ درصد نهایی شده است. دغدغه‌ای که الان بنده و پرسنل دچار آن هستیم، قاعدتاً به شهروندان منتقل خواهد ‌شد. وقتی کار شهرداری عقیم بماند، حوزه‌های حمل و نقل، فضای سبز، جمع‌آوری زباله، بازیافت و… دچار مشکل می‌شوند. اگر این دغدغه‌ها رفع نشود، شهر با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.

حمید انصاری، در ادامه گفتگو با کلام تازه، به یکی دیگر از موضوعات مهم شهری، یعنی فضای سبز پرداخت و با اشاره به سرانه فضای سبز گلبهار، بیان کرد: گلبهار در مقایسه با شهرهای همجوار و شهرهای دیگر استان از سرانه فضای سبز بسیار خوبی برخوردار است.

وی با بیان اینکه سرانه فضای سبز گلبهار از نرم جهانی نیز بالاتر است، افزود: بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی که سرانه را 9 متر مربع اعلام نموده، گلبهار با 12 و نیم متر مربع در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد و نسبت به 50 درصد شهرهای کشور جلوتر است. اما این وضعیت خوب، مستلزم نگهداری است و بزرگترین مشکل ما در این زمینه، تامین منابع آبی است.

انصاری با اشاره به هزینه‌های بالای تامین آب، ادامه داد: در حال حاضر، ما هزینه بسیار زیادی را صرف تامین آب می‌کنیم و آب را با تانکر از محل پساب در فاصله 10 کیلومتری و از جاده خاکی به فضای سبز شهر گلبهار جهت آبیاری انتقال می‌دهیم. این امر، هزینه زیادی را بر دوش شهرداری و شهروندان می‌گذارد، این در حالی است که طرح پساب گلبهار ناقص اجرا شده است.

شهردار گلبهار با بیان اینکه طرح پساب گلبهار 80 درصد پیشرفت فیزیکی داشته است، افزود: خط رفت، تصفیه خانه و محل دپو انجام شده است و تنها خط برگشت (20 درصد باقیمانده) رها شده است. ما از دوستانمان در شرکت عمران گلبهار درخواست داریم که خط برگشت آب را نیز اجرا کنند تا از هزینه‌های زیادی که شهرداری متحمل می‌شود، جلوگیری شود و بتوانیم فضای سبز را حداقل نگهداری کنیم.

وی با اشاره به محدودیت‌ها در توسعه فضای سبز، خاطرنشان کرد: در حال حاضر، توسعه فضای سبز با چالش مواجه شده و ما مجبوریم با سرعت حداقلی در این زمینه حرکت کنیم. با توجه به شرایط منطقه و قرار گرفتن در کنار کلان‌شهر مشهد، گلبهار، امکان توسعه بسیار بیشتری در حوزه فضای سبز دارد، اما متاسفانه منابع آبی جوابگو نیست.

انصاری ادامه داد: اگر خط انتقال پساب شکل بگیرد و کارهای دیگری که در دستور کار قرار گرفته، انجام شود، سرانه فضای سبز را به نرم کشورهای توسعه یافته که بین 20 تا 50 متر مربع به ازای هر نفر است (بسته به کشور)، خواهیم رساند. اگر به 20 متر مربع برسیم، ایده‌آل‌ترین فضای سبز را در گلبهار خواهیم داشت.

شهردار گلبهار با اشاره به دو نکته مهم در حوزه فضای سبز و شهروندی، بیان کرد: در حوزه نگهداری شهر، نیازمند کمک مردم هستیم. این شهر باید متعلق به مردم باشد و در حفظ و نگهداری تاسیسات شهری پیشقدم شوند، پس از راه‌اندازی دو خط اتوبوس، شاهد تخریب دو ایستگاه اتوبوس، توسط عده‌ای از شهروندان بودیم، از این افراد خواهش می‌کنیم که از این کارها خودداری کنند.

وی با اشاره به اهمیت فرهنگ شهرنشینی، افزود: در رابطه با بحث فرهنگ شهرنشینی، شهروندی و هویت شهری، باید بگویم که همانطور که به یک درخت هر چقدر آب و کود بدهید، در فصل خودش شکوفه می‌دهد و میوه می‌دهد، شهر نیز به یک بازه زمانی نیاز دارد تا به آن فرهنگ غنی و تعلق خاطری که یک شهروند به شهرش دارد، برسد.

انصاری ادامه داد: در گلبهار، عده‌ای از جمعیت ساکن در این شهر، از نقاط دیگر به اینجا مهاجرت کرده‌اند که شاید آن تعلق خاطر را نداشته باشند. وقتی از آنها سوال می‌شود که اهل کجا هستی، می‌گویند مشهدی، اصفهانی یا تهرانی هستیم. اما به زودی فرزندانی در اینجا متولد می‌شوند و آن هویت شهری شکل می‌گیرد، و بعد وقتی از آنها سوال می‌شود که اهل کجا هستی، خواهند گفت بچه گلبهار هستیم. این هویت زمان می‌خواهد و نباید عجله کرد، چرا که عجله در بعضی موارد نتایج عکس در پی دارد. هر گلبهاری باید به گلبهاری بودن خود افتخار کند و این گفتمان باید تغییر کند.