هفته وحدت

به گزارش کلام تازه،  محمدباقر قالیباف که با کسب سه‌میلیون و 380 هزار تنها موفق شد 14 درصد آرا را کسب کند، اکنون صحنه را ترک کرده و بدنه حامی او مهم‌ترین پایگاه اجتماعی برای تعیین‌تکلیف نزاع سیاسی جلیلی و پزشکیان محسوب می‌شود. بدنه‌ای که قالیباف در بیانیه روز گذشته خود از آنها دعوت کرده است برای پیروزی جلیلی در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری تلاش کنند. قالیباف در مهم‌ترین بند بیانیه انتخاباتی خود نوشت: «علی‌رغم اینکه اینجانب برای شخص آقای دکتر پزشکیان احترام قائل هستم، اما به‌دلیل نگرانی از برخی اطرافیان ایشان، از همه نیروهای انقلابی و حامیان خود می‌خواهم که کمک کنند تا جریانی که مسبب بخش مهمی از مشکلات اقتصادی و سیاسی امروز ما است، به عرصه قدرت بازنگردد، لذا همه باید تلاش کنیم تا نامزد جبهه انقلاب آقای دکتر جلیلی به‌عنوان رئیس دولت چهاردهم انتخاب شوند.» این موضع حمایتی قالیباف این سوالات را به وجود می‌آورد که چرا او ابتدا حاضر نشده وارد ائتلاف با جلیلی شود و حالا با چه نیتی وارد میدان شده است. اگر کمی دقیق‌تر به فضای انتخاباتی به‌وجود‌آمده در شب انتخابات بنگریم پاسخ‌های قابل‌تاملی برای رفع این ابهامات در دسترس است.

ریسک بالای انصراف

این سوال را که چرا قالیباف با وجود بدنه اجتماعی پایین پیش از انتخابات حاضر نشده به نفع جلیلی کنار برود می‌توان با دو گزاره پاسخ داد؛ اولا با پایان دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری نتایجی رقم خورد که اگر با نتایج نظرسنجی‌های اندک موسسات معتبر تطبیق داده شود حتما عجیب به‌نظر می‌رسد. اکثر نظرسنجی‌ها سوم شدن قالیباف را پیش‌بینی کرده بودند اما هیچ یک نتوانسته بودند رقمی را پیش‌بینی کنند که نزدیک به 14 درصد آرای کسب‌شده توسط او باشد. ثانیا مثلث انتخاباتی شکل‌گرفته فضا را به‌قدری پیچیده کرد که نه‌تنها نمی‌شد مطمئن بود درصورت انصراف هریک از کاندیداها آرای او به‌قدری به سبد رقیب هم جناحی منتقل شوند که پیروزی را تضمین کند، بلکه ممکن بود با ریختن بخشی دیگر از آرا به سبد پزشکیان انتخابات در همان دور اول به نفع اصلاح‌طلبان تمام شود. ضمن اینکه انصراف قالیباف ممکن بود بسیاری را به دادن رای باطله ترغیب و برخی از حامیانش را نیز از رفتن پای صندوق مایوس کند. این مساله علاوه‌بر اینکه آسیبی بر وجهه انتخابات محسوب می‌شود نصاب را نیز برای کسب 50 درصد آرا پایین آورده و رسیدن به آن را برای پزشکیان در دسترس‌تر می‌کرد. با توجه به پایین بودن آرای قالیباف همین استدلال را درمورد انصراف احتمالی جلیلی نیز می‌توان مطرح کرد؛ چراکه درصورت انصراف او قالیباف برای پیروزی در انتخابات باید موفق به جذب حداقل هشت میلیون رای از سبد جلیلی می‌شد. امری که با توجه به نزاع سیاسی به وجود آمده حتما سخت‌تر از حالت معکوس آن یعنی کنار رفتن قالیباف به نفع جلیلی محسوب می‌شود. با توجه به ریسک بالای انصراف، مطمئن‌ترین حالت برای قالیباف و جلیلی این بود که حداقل مانع از پایان یافتن انتخابات در دور اول شده و فرصتی برای جذب میزان مطمئن‌تری از آرا به نفع کاندیدای اصولگرایان فراهم آورند. 

مهر ابطال بر رقابت فرعی

اگرچه قالیباف و جلیلی بر سر اینکه کدام‌شان گزینه مطلوب و مقبول برای تصدی ریاست‌جمهوری هستند به اجماع نرسیدند اما حتما بر این موضع که نباید نزاع‌شان به نفع ضلع سوم رقابت یعنی پزشکیان تمام شود، اتفاق‌نظر دارند. قالیباف نیز با توجه به این اولویت سیاسی بلافاصله بعد از مشخص شدن نتایج نهایی با بیانیه‌ای وارد میدان شد تا مانع از آن شود که بدنه حامیان وی انرژی سیاسی و رسانه‌ای خود را بر سر دعوا با بدنه حامیان جلیلی هدر دهند و از رقیب اصلی غافل بمانند. اتفاقی که در شبانه‌روز گذشته نیز تا حدی رخ داد و برخی اکانت‌های منتسب به هر دو کاندیدای اصولگرا با افتادن در این دام از میدان اصلی رقابت غافل شدند. امری که احتمالا اعضای ستاد پزشکیان از آن استقبال کردند و بدشان نمی‌آید بر آتش این دعوا دمیده و مانع از تجمیع سبد آرای قالیباف و جلیلی شوند. شدت توییت‌های منتشرشده در فضای تقابل قالیباف و جلیلی در چندساعت ابتدایی پس از اعلام نتایج این گزاره را در اذهان نخبگان سیاسی به وجود آورده که چه بسا پای ستاد سومی نیز در ماجرای تشدید دعوا وسط باشد. قالیباف با انتشار بیانیه حمایتی از جلیلی از طرفی تلاش داشت مانع از آن شود که بدنه هواداری او تحت‌تاثیر نتایج انتخابات با هدف تقابل با جلیلی رای خود را به سبد پزشکیان انداخته یا از حضور مجدد در پای صندوق صرفنظر کرده و عرصه را به دولت سوم روحانی واگذار کنند. او از طرف دیگر با این اقدام کار را برای اصلاح‌طلبانی که احتمالا شیطنت رسانه‌ای در این رابطه را در برنامه کاری هفته پیش رو خود قرار داده‌اند، سخت‌تر کرد. 

نتایج به‌وجود‌آمده اثبات می‌کند که با توجه به ریسک انصراف بهترین اقدام برای بالا بردن شانس پیروزی کشاندن انتخابات به دور دوم و قرار دادن پزشکیان بدون برنامه در مقابل جلیلی است که در مناظرات انتخاباتی این دوره چهره‌ای متفاوت و موثر از خود به نمایش گذاشته است. این مناظرات اما همانقدر که ظرفیت محسوب می‌شوند، می‌توانند برای جلیلی به‌مثابه تیغی دولبه عمل کند. تبدیل شدن میز مناظره به نزاع بر سر چالش‌های فرهنگی و اجتماعی از آن جهت که ممکن است برای بدن تحریم‌کننده جذاب به نظر برسد می‌تواند هزینه سختی به جلیلی تحمیل کند، اما در سوی مقابل با توجه به آنکه بخش زیادی از آرای پزشکیان را آرای قومیتی تشکیل داده، جلیلی اگر بتواند بی‌ایده بودن کاندیدای اصلاح‌طلبان را در مسائل اقتصادی بازگو و توجهات را به آن معطوف کند، حتی می‌تواند به کاهش آرای فعلی پزشکیان امیدوار باشد. فارغ از این موضوع جلیلی برای پیروزی اما کار سختی پیش رو دارد؛ چراکه حامیان او همگی در انتخابات شرکت کرده‌اند اما پزشکیان سلیقه سیاسی خود را به تحریم‌کنندگان انتخابات نزدیک‌تر دانسته و امید دارد با آوردن بخشی از این رای خاموش پای صندوق کار را به نفع خود تمام کند. همچنین جلیلی برای جذب حداکثری‌ترین آرا از سبد قالیباف به‌عنوان سبد رای نزدیک به خود نیز کار مشکلی دارد و باید بتواند آنها را هم نسبت به فاصله گرفتن از پزشکیان و هم رای دادن به خود متقاعد کند. 

فرار از اتهام تخریب‌گری

با توجه به آنچه درمورد فضای موجود تشریح شد، جلیلی برای پیروزی در انتخابات کار سختی پیش رو دارد و مهم‌ترین ابزار پیروزی او نیز در دست قالیباف و بدنه حامیان اوست. اگر همه شرایط دست به دست هم ندهد و جلیلی از مجموع چالش‌های سیاسی موجود پیروز بیرون نیاید، طبعا بخشی از حامیان او نیز به‌دنبال مقصر رفته و چه‌بسا بدون توجه به دلایل اصلی شکست قالیباف را متهم کرده و به انتقام‌گیری از او مشغول شوند. قالیباف با انتشار این بیانیه تا حد زیادی خواهد توانست خود را از این اتهام مبرا کند؛ چراکه او خواسته یا ناخواسته با کشاندن انتخابات به دور دوم برای جلیلی احتمال پیروزی را به وجود آورده و اکنون نیز با دعوت بدنه به حمایت از جلیلی همه تیرهایش را به نفع جلیلی شلیک کرده و حالا این خود جلیلی است که باید بتواند بدنه مرددهای رای نداده و مرددهای حامی قالیباف را به خود جذب کند.