مسیل، روایتی از اربعین

پایگاه خبری تحلیلی کلام تازه | کتاب «مسیل» روایتی از موکب «مع امام منصور» است که در اربعین برپا می‌شود. زهره عیسی‌خانی، از اساتید دانشگاه و فعال در حوزه مطالعات زنان و نویسنده مقالات متعدد و کتاب‌های در حوزه تخصص خود، این بار به سراغ اربعین رفته است. از زیبای‌‌های اربعین و لزوم ثبت و نشر عظمت آن و مقابله با تحریف در توصیف و تحلیل آن می‌گوید، از تجربیات جوانی و حسرت ننوشتن خاطرات انقلاب و عدم انتقال تجربیات و توصیف فضای تلخ قبل از انقلاب. با این نویسنده گفت‌وگویی انجام شد و او از چگونگی تألیف «مسیل» به مواردی اشاره کرد.

 جاده اربعین جاده حرکت است، حرکت به معنی تحولات درونی!

عیسی‌خانی درباره این موضوع که چه شد که به سمت نگارش روایت اربعین رفت اظهار داشت: من تجربه چند سفر اربعینی را داشتم و فضایی متفاوت را دیده بودم، فضایی که مشابه آن را در انقلاب مشاهده کرده بودم، تحولات روحی در میان طیف گسترده مردم و این بار در حجم و وسعت بیشتر و فراگیرتر. این تغییر در مردم کاملاً محسوس است و به همان چند روز منحصر نمی‌شود.

او ادامه داد: انسان‌ها سبک زندگی متفاوتی را تجربه می‌کنند و در این مسیر توسل خاصی دارند و خواسته و ناخواسته از لطف و فیض امام بهره می‌برند. جاده اربعین جاده حرکت است، حرکت به معنی تحولات درونی! سیر و سفر روحانی و نه فقط آفاقی. این مفاهیم بر احادیث هم منطبق است: سفر زیارتی که با ترس و سختی (خصوصاً در سال‌های اول بعد از داعش)  شکل می‌گیرد و به مسائل دنیوی بی‌توجه می‌شویم، برکات بی‌نظیری برای زائر دارد. لذا حس کردم که به این جریان و اتفاق مدیونم و باید اقدامی در این زمینه داشته باشم.

«مسیل» را ۱۰ بار بازنویسی کردم

این نویسنده در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره روش نوشتن و جمع‌آوری مطالب این روایت توضیح داد: سال پیش با این نیت چند روز در موکب مع امام منصور (موکب مسجد مقدس جمکران)  اقامت داشتم و ناظر زائران موکب و پیاده‌های بیرون بودم و گاهی چند کلمه با آنها هم صحبت می‌شدم. اربعین تکثیر عظیمی از ساده‌هاست. از مردم ساده، از توده‌ها و برای این سعی کردم همه فهم و ساده باشد. نزدیک به ده بار آن را بازنویسی کردم و از ادبیات فلسفی و سخت فاصله گرفتم.

عیسی خانی در پاسخ به این سؤال که کتاب‌های مختلفی مشابه این موضوع نگارش شده، چه دلیل و فلسفه وجودی برای نوشتن کتابی با موضوع تکراری داشتید؟ عنوان کرد: اولاً این رخداد آنقدر عظیم و پر از زاویه است که هر فردی می‌تواند از زوایه جدید و متفاوتی با توجه به تجربیات و روحیات خود از آن روایتی نو داشته باشد. دوم آنکه نمی‌خواهم مثل گذشته، عدم ثبت تجربه انقلاب را تکرار کنم، موضوعاتی که آن زمان بسیار بدیهی و ساده بود و تلخی‌های قبل انقلاب که اکنون اگر به دقت ثبت شده بود برای نسل جدید بسیار راهگشا بود. سوم: هم اکنون در برخی مراکز به اصطلاح علمی شاهد برخورد مغرضانه یا عدم فهم از اربعین هستیم.

وی افزود: شاهد برخی تحلیل‌ها در قالب مطالعات اجتماعی هستیم که اصلاً درکی از رخداد عظیم اربعین نداشته و برداشت‌ها و توصیف‌های غلطی از این حجم معرفت مردمی دارند. باید روایت‌ها بصورت گسترده ثبت و منتشر شود تا جلو این تحریف‌ها از اربعین گرفته شود.

 زیبایی‌های تربیتی حاشیه‌ای از یک تجربه معنوی 

این مؤلف خاطر نشان کرد: نکته جالب توجه آنکه ما در جمع زائران بانو بودیم و شاهد گفت‌وگوها و دغدغه‌های جدید و ارزشمندی که در حال شکل‌گیری میان جامعه زنان است. فاصله گرفتن از سطحی‌نگری و تعمیق بینش و رشد نگاه و قالب‌های فکری با فضای جامعه‌شناسی، از زیبایی‌های تربیتی حاشیه‌ای این تجربه معنوی است.

وی در پاسخ به اینکه شما در این روایت به موکب مع امام منصور پرداختید، در این باره هم توضیح دهید، گفت: این موکب یک انحصار خاص داشت و آن هم انتساب به مسجد مقدس جمکران به عنوان برجسته‌ترین نماد فرهنگ مهدویت و انتظار، از آن سو اربعین برای مردم و اهل فن یک رخداد آخرالزمانی و در راستای ظهور است. از این رو با استقبال گسترده زائران ایرانی و عراقی مواجه بود. اما توصیف و گزارش فضای خدماتی و معرفتی موکب «مع امام منصور» هدف ما نبود. هرچند که روایت در آن بستر رخ داده است.

رمان «مسیل» روایت اربعین از پنجره موکب، آخرین اثر انتشارات کتاب جمکران در آستانه اربعین حسینی به زیر چاپ رفت.