فعالین محیط زیست باید از دل مدارس و دانشگاه‌ها پرورش پیدا کنند/ کودکان لوح پاک آموزش

حال باتوجه به اهمیت آموزش در سنین پایین‌تر و زمینه ذهنی کودکان که همچون لوحی پاک و البته زرین که آماده پذیرش مسائل مختلف است بهتر است ما آموزش‌ها را در این مقطع سنی به سویی ببریم که ضمن پرورش جسم و روح، فکر و علم افراد نیز در فضای گسترده‌تری از اجتماع قرار بگیرد و بسیاری از مطالب در قالب فرهنگ از سنین کودکی در ذهن نهادینه شود.

البته در این فرآیند باید توجه داشت که کوتاهی و عدم خلاقیت ما نسبت به موضوعات علاوه بر اثرات جبران‌ناپذیر سبب حکومت سایر افکار غیر مرتبط و چه بسا نامناسب به فضای ذهنی پاک کودکان می‌شود. در این میان پرداخت به مسئله محیط زیست یکی از اولویت‌هایی است که در گام اول ضامن حفظ سلامت جسمی افراد در دوران مختلف و سپس حفظ بخش‌های زیستی مختلف حیات افراد می‌شود. از سوی دیگر کوتاهی در این عرصه نیز، می‌تواند ضمن خسارات جبران ناپذیر میزان تعصب افراد را نسبت به این امر حیاتی کاهش دهد که شاید علت اصلی بی‌توجهی برخی افراد به محیط زیست و نامهربانی‌های زیستی که گاها سبب مرگ زیستی محیط می‌شود را نیز از این قبیل مسائل دانست.

در راستای اهمیت توجه به مسائل زیستی و آموزش این امر حیاتی به کوکان تصمیم گرفتیم با یکی از فعالین این عرصه به گفت‌وگو بنشینیم و این مسئله ملزوم را از نگاه وی تعریف کنیم. علی وطن دوست، یکی از فعالین محیط زیست چناران در گفت‌وگو با نشریه کلام تازه، با اشاره به کودک و محیط زیست اظهار می‌کند: یکی از اولویت‌های اول زندگی ما در دنیای امروز محیط زیست است، چنانچه در این راستا شعاری خطاب به نظام سرمایه‌داری وجود دارد که می‌گوید”اگر می‌خواهید پول خود را شمارش کنید یک دقیقه نفس نکشید”به این معنا که محیط زیست یعنی آب، خاک و هوای پاکیزه نسبت به هرچیزی حتی کسب ثروت اولویت دارد.

فعال حوزه محیط زیست بیان کرد: اگر محیط زیست سالم و پایدار نداشته باشیم قطعا تمام شئونات اقتصادی ما با مشکل مواجه می‌شود و ما به بن‌بست اقتصادی می‌رسیم که با این تفاسیر ما باید محیط زیست را پایه و مبنای زندگی خود و مبنای زندگی بشریت قرار دهیم با این مضمون که اگر محیط زیست نباشد حیاتی نیز نخواهد بود.

از وی خواستیم تا درخصوص لزوم آموزش مفاهیم محیط زیست به کودکان توضیح دهد و وی در پاسخ افزود: با توجه به اینکه ما در عصر ارتباطات قرار گرفتیم نمی‌توانیم عامل ارتباط را تنها در مدرسه و خانواده خلاصه کنیم چرا که برای قشر کودک علاوه بر مدرسه و خانواده، فضاهای دیگری همچون همکلاسی، رادیو، تلویزیون و حتی فضای مجازی وجود دارد و کودکان ما به تعبیری درگیر فضای مجازی شده‌اند و این فضا جزو جدانشدنی زندگی ما شده است. این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه درحال حاضر بیشتر آموزش‌ها نیز در فضای مجازی انجام می‌شود عنوان کرد: با شیوع ویروس کرونا، فضای مجازی وارد زندگی دانش‌آموزان شده است از سوی دیگر تمام رسانه‌ها دارای شبکه‌های مجازی هستند که بخشی از اخبار را در آن منعکس می‌کنند.

با توجه به بحث اموزش و فضای مجازی از وی جویا پرسیدم حالا که صحبت از آموزش وپرورش، شبکه شاد و خانواده شد بفرمایید نقش این عوامل در حوزه آموزش محیط زیست به کودکان چگونه باید باشد؟ وطن دوست در پاسخ بیان کرد: ما نمی‌توانیم در جایگاه والدین و مسئولین مکلف به رعایت مسئله‌ای نباشیم اما از فرزندان و کودکان بخواهیم امور مدنظر ما را انجام دهند، برای مثال ممکن است پدر خانواده نسبت به ریختن زباله بی‌تفاوت باشد اما از کودک خود بخواهد نسبت به این موضوع حساسیت به‌خرج دهد یا ممکن نیست مادری خود در راستا ایجاد آلودگی سهیم باشد اما از فرزند خود بخواهد این کار را انجام ندهد یا حتی زمانی که یک مسئول نسبت به آلودگی محیط زیست بی‌تفاوت باشد اما از سایر افراد بخواهد نسبت به این مسئله توجه بیشتری داشته باشند.

وی در ادامه مطرح کرد: بارها به آموزش و پرورش پیشنهاد دادیم همانطور که نسبت به ساحت تربیت بدنی برای سلامت جسم دانش‌آموزان و ساحتی برای سلامت روح با عنوان پرورشی زمانی اختصاص یافته است، باید ساعاتی را به مبحث آموزش‌های شهروندی اختصاص دهد.

این فعال حوزه محیط زیست عنوان کرد: بخش مهمی از آموزش‌های شهروندی حداقل در رده سنی کودکان، بخش محیط زیست است تا کودک با مفاهیم درخت، حیات وحش، حیوانات و حتی سطل زباله آشنا شود. وی گفت: ممکن نیست پدری که در خارج از منزل به حیوانات آسیب می‌زند بتواند به فرزند خود حیوان دوستی را آموزش دهد. این کارشناس محیط زیست با بیان اینکه حق حیات جزو شریعت ما است تاکید کرد: برای درختان و حیوانات همانطور که در شریعت ما آمده است باید احترام قائل شویم و به فرزندان خود که علت نیاز به فضای سبز، قانون، آب، هوا و خاک تمیز، ارزش آب و خاک را آموزش دهیم و این امر درصورتی ممکن است که برای آموزش این امور، زمان و درس تعریف کنیم و حداقل اصول زیست محیطی را در مدارس آموزش دهیم تا اگر خانواده‌ای بنا به هر دلیلی نتوانست واژه‌ها و مفاهیم زیستی را به فرزند خود منتقل کند، فرزند از طریق آموزش و پرورش این مسائل را بیاموزد.

وی گفت: آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد آموزشی دولت باید برای مسائل محیط زیست زمان بگذارد که در این راستا ما از آموزش و پرورش خواستار شدیم تا حداقل یک ساعت در ماه را به این مباحث اختصاص دهند و در این میان لازم است فعالین و کارمندان منابع طبیعی و محیط زیست که به نوعی متولی این امر هستند اصول آموزشی را در مدارس پیاده کنند. این فعال محیط زیست یادآور شد: اداره منابع طبیعی و محیط زیست دارای بخش آموزشی هستند و این افراد بنا به درخواست محیط زیست موظفند مسائل آموزشی و فرهنگ‌سازی این مسائل را در سطح مدارس و حتی جامعه انجام دهند.

وی افزود: به مناسبت روز زمین و هوای پاک همایشی در شهرداری چناران برگزار کردیم و به عنوان پایلوت چند مدرسه را پای کار آوردیم و در این روز از دانش‌آموزان خواستیم به نام خود نهالی را در بخشی از شهر بکارند که اکنون نیز درختان در سطح شهر وجود دارند و دانش‌آموز شاهد رشد و وجودیت این درخت است که این امر به خودی خود اثرات مثبتی را اعمال می‌کند چنانچه در فرهنگ گذشتگان ما نیز، این مسئله وجود داشت که با تولد فرزند، نهالی به نام او کاشته می‌شد و با گذر زمان و بارور شدن درخت، کودک با آن درخت احساس همزیستی می‌کرد. وطن دوست تصریح کرد: در حوزه آموزشی دچار ضعف هستیم اگر بخواهیم دانش‌آموزان به سوی فضای مجازی مخرب گرایش پیدا نکنند ما باید شبکه‌های سازنده و مفاهیم جذاب را برای آنان ایجاد کنیم و در حوزه‌های فیلم‌سازی، داستان‌سازی و داستان پردازی، مسابقات جذاب و جوایز خوب فعالیت کنیم.

وی ادامه داد: وظیفه آموزش و پرورش این است که از سنین پایه به آموزش زیست محیطی اقدام کرده و روحیه زیست محیطی را درجامعه بیدار کند. این کارشناس مطرح کرد: بنظر می‌رسد برخی از دانشجویان حتی در سطح دانشگاه نیز با مفاهیم ساده زیستی از جمله آب، خاک و هوای پاک آشنا نیستند و مفاهیم حفظ این عناصر، حیاط وحش و محیط زیست را نیز نمی‌دانند و این در حالی است که هریک از دانشجویان و دانش‌آموزان ما می‌توانند فعال محیط زیست باشند که در این حوزه کافی است معضلات محیط زیست برای آنها اهمیت داشته باشد.

وی در ادامه تشریح کرد: بعد از آنکه معضلات محیط زیست برای افراد حائز اهمیت شد فرد به دنبال راه چاره می‌گردد و در ادامه تلاش می‌کند تا نسبت به موضوعات مطالعه داشته و از مسئولین مطالبه‌گری داشته باشد. وی خاطر نشان کرد: ما می‌توانیم دانش‌آموزان و مهدکودک‌ها را به فعالین محیط زیستی تبدیل کنیم چرا که افراد در سنین پایین‌تر همچون لوحی پاک هستند و این ما هستیم که باید تشخیص دهیم چه چیزی باید روی لوح پاک نوشته شود چنانچه اگر ما در این حوزه وارد نشویم افراد بسیاری وجود دارند که در این حوزه وارد شوند. وطن دوست تاکید کرد: آموزش و پرورش، خانواده‌ها و والدین نباید نسبت به آموزش مسائل این‌چنینی کوتاهی کنند.

از وی پرسیدیم بنظر شما چرا در جامعه محیط زیست در اولویت‌های بعدی قرار دارد؟ و این کارشناس در پاسخ با بیان اینکه بهتر است بگوییم چرا در جامعه اولویت‌های غیر لازم بسیار وجود دارد اظهار کرد: محیط زیست در اولویت قرار نمی‌گیرد زیرا مسائل بسیاری در اولویت قرار دارند که اولویت نیستند و در نتیجه شاهد آنیم که برای محیط زیست زمانی قائل نمی‌شوند. وی ادامه داد: بخشی از این موضوعات به کوتاهی مسئولین باز می‌گردد اما بخش اصلی این موضوع به عمل نکردن قانون باز می‌گردد.

این فعال محیط زیست یادآور شد: اصل ۵۰ قانون اساسی به صراحت به حفظ محیط زیست اشاره می‌کند. یکی از اصول اصلی محیط زیست این است که هیچ پروژه‌ و یا عملی با آسیب‌ زدن به محیط زیست نباید اجرا شود. وی در ادامه یادآور شد: زمانی که مسئولین نسبت به این مسائل بی‌توجه هستند و اولویت‌های آن‌ها مسائل دیگری است مسلما محیط زیست اصل اساسی قرار نمی‌گیرد.

وطن دوست ادامه داد: زمانی که در دانشگاه‌ها و مدارس ما و در حتی مدارس غیرانتفاعی درس معارف دینی وجود دارد باید درس محیط زیست نیز وجود داشته باشد چنانچه هر میزان که ما به پرورش روح و جسم نیازمند هستیم به آموزش‌های محیط زیستی نیز نیازمندیم چراکه امکان ندارد ما بدون محیط زیست سالم بتوانیم دانش‌اموز، دانشجو، والدین و فرزند سالم پرورش دهیم و تمام این‌ها در فضایی پرورش پیدا می‌کنند که سالم باشد.

وی مطرح کرد: سرانه فضای سبز، آب آشامیدنی سالم ما به شدت درحال سقوط است و ما درحال از دست دادن منابع آبی و خاکی خود هستیم که با ادامه این فرآیند و از دست دادن آب شاهد فرونشست و تخریب زمین و نابودی کوهستان‌ها خواهیم بود و زمانی که این سرمایه‌ها از دست برود دیگر پول برای ما ارزشمند نخواهد بود یا برای مثال اگر ما هوای پاک را در دسترس نداشته باشیم زندگی برایمان ارزشمند نخواهد بود. این کارشناس ادامه داد: زمانی که صنعت مناسب نداشته باشیم چطور می‌توانیم انتظار هوای پاک را داشته باشیم. و تا زمانی که صنعت نادرست اولویت مدیران باشد قطعا محیط زیست اولویت مدیران ما نخواهد بود.

وی گفت: برای مثال زمانی که هدف ما صرفا تولید گندم باشد و بخواهیم به هرقیمتی این کار انجام شود مسلما شاهد نابودی آب خواهیم بود که شاید طی پنج سال بتوانیم به هدف تولید گندم نزدیک شویم اما با نابودی آب در واقع حیات را نابود کرده و دیگر قدرت تولید گندم را نیز از دست می‌دهیم.

این فعال محیط زیست ابراز کرد: ما باید براساس شرایط اقلیمی مملکت خود پیش برویم. زمانی که ما در کمربند نیمه خشک دنیا قرار گرفته‌ایم نمی‌توانیم در کشاورزی قدم اول باشیم پس لازم است با حفظ منابع آبی و خاکی خود به دنبال صنایع کم آسیب همچون گردشگری، نفت و گاز که در دسترس است برویم. وی افزود: اگر حفظ آب و خاک اولویت مسئولین ما باشد قطعا می‌توانیم امیدوار باشیم روزی محیط زیست اولویت اول مسئولین ما قرار بگیرد.

این کارشناس به عنوان سخن پایانی عنوان کرد: امیدوارم در آینده نزدیک فعالین محیط زیست بسیاری در سطح شهرستان داشته باشیم تا بتوانیم به سوی محیط زیست پاک حرکت کنیم. ما شاید نتوانیم در بحث صنعت و صنایع حرف اول را بزنیم اما در بحث آموزش‌های اولیه و اقدامات پیش پا افتاده می‌توانیم به شهر سبز تبدیل شویم و ضمن حفظ آب و خاک، فضای سبز شهر را گسترش دهیم که این امر در گرو حضور آموزشی سازمان‌هایی همچون محیط زیست و منابع طبیعی است.