ابراهیم رئیس الساداتی؛ از تولد در شرق تا شهادت در غرب ایران

به گزارش کلام تازه،ابوالحسن بنی صدر، محمدعلی رجایی و آیت الله خامنه ای هر کدام به دلیلی دوره ریاست جمهوری خود را به پایان نرساندند. بنی صدر عزل شد، رجایی به شهادت رسید، آیت الله خامنه ای رهبر ایران شد و حالا ابراهیم رئیسی چهارمین رئیس جمهور است که تا پایان دوره خود نمانده است. رئیس جمهور فقید ایران پیش از ظهر دیروز به آیین افتتاح رسمی طرح مشترک سد قیز قلعه‌سی بر روی رودخانه مرزی ارس رفته بود و با الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان دیدار و گفتگو کرد. این آخرین دیدار رسمی او بود. چراکه در راه برگشت بالگرد سقوط کرد و رئیسی از دنیا رفت. اما سید ابراهیم رئیس الساداتی معروف به ابراهیم رئیسی که بود و در طول 63 سال زندگی بر او چه گذشت؟

زندگی دور از خانواده در نوجوانی

متولد محله نوغان مشهد بود، نوغان یکی از چهار بخش قدیمی و اصلی است که مشهد برپایه آنها شکل گرفته است و از فقیر تا غنی در هر کدام از بخش‌های این شهر زندگی کرده و می‌کنند، حتی امروز که بافت فرسوده دارد. رئیسی اما گفته بود که فقر را زیسته است. او پدرش را در پنج سالگی ازدست داد و از 15 سالگی دور از خانواده زندگی کرد. سید ابراهیم دوران ابتدایی را در مدرسه جوادیه گذارند و سپس سراغ دروس حوزوی رفت. ابتدا مدرسه نواب، سپس مدرسه آیت الله موسوی‌نژاد و پس از آن، مهاجرت به قم. او در سال 54 به حوزه علمیه قم و مدرسه آیت الله بروجردی رفت و مدتی نیز در مدرسه‌ای که با مدیریت آیت الله پسندیده تحت نظر امام خمینی اداره می‌شد، تحصیل کرد.

شاگرد رهبری، مطهری ، مشکینی، خزعلی، محقق داماد، مروی، تهران ی، هاشمی شاهرودی و…

رئیسی در حوزه علمیه قم، اصول فقه را نزد آیت الله مروی، لمعتین را نزد آیت‌الله فاضل هرندی، رسائل را نزد آیت‌الله موسوی تهرانی، مکاسب محرمه را نزد آیت الله دوزدوزانی، کتاب البیع مکاسب را نزد آیت‌الله خزعلی، خیارات مکاسب را نزد آیت الله ستوده و آیت‌الله طاهری خرم‌آبادی و کفایه را نزد آیت‌الله سید علی محقق داماد، تفسیر قرآن کریم را نزد آیت الله مشکینی و آیت الله خزعلی، شرح منظومه و فلسفه را نزد آیت‌الله احمد بهشتی و یک دوره شناخت را نزد آیت الله مطهری و نهج البلاغه را نزد آیت الله نوری همدانی آموخت.

او همچنین خارج اصول را نزد آیت ‌الله سید محمدحسن مرعشی شوشتری و آیت‌ الله هاشمی شاهرودی و خارج فقه را نزد آیت ‌الله آقا مجتبی تهرانی و آیت الله خامنه‌ای رهبر معظم انفلاب تلمذ کرد. با اتمام دوره سطح حوزه، توانست به دوره کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی راه یافته و پس از دفاع از پایان نامه خویش با عنوان «ارث بلا وارث» در سال 80 با قبولی در کنکور دکترای مدرسه عالی شهید مطهری در رشته فقه و حقوق خصوصی ادامه تحصیل داد.

رئیسی با تکمیل تحقیقات خود در رشته فقه و حقوق، موفق به اخذ مدرک عالی‌ترین سطح حوزه (سطح چهار) شد و در نهایت رساله دکترای خود را با عنوان «تعارض اصل و ظاهر در فقه و حقوق» دفاع کرد.

از تاسیس پادگان تا دادستانی همزمان دو شهر

در روزهای اول انقلاب و زمانی که تنها 18 سال سن داشت به دعوت آیت الله شیخ هادی مروی و جمعی از طلاب به مسجد سلیمان رفت و کار خود را در دادسرای انقلاب آغاز کرد.

وی پس از مدتی به شاهرود رفت و پادگان 02 را تاسیس کرد و اداره آن را به دست گرفت.

در سن 20 سالگی در سال 59 به عنوان دادیار کرج منصوب شد و بعد از چند ماه به عنوان دادستان این شهر انتخاب شد و مدتی بعد همزمان حکم دادستانی همدان را نیز گرفت. او این مناصب را در حالی به دست آورد که تا آن زمان، تحصیلات یا مدرک مرتبط با حقوق نداشت.

با حکم ویژه امام خمینی(ره) در سال 67 مستقل از قوه قضاییه به امور قضایی استان لرستان، سمنان و کرمانشاه مشغول شد. از سال 68 تا سال 73 با حکم محمد یزدی رئیس وقت قوه قضاییه، دادستان تهران بود. به مدت 10 سال و از سال 73 ریاست سازمان بازرسی کل کشور بود و بعد از آن از سال 83 تا 93 معاون اول قوه قضاییه بود. از سال 93 به مدت دو سال دادستان کل کشور شد.

همچنین ابراهیم رئیسی با حکم رهبری از سال 91 دادستان کل ویژه روحانیت بود. حتی زمانی که از تهران به مشهد رفته و تولیت آستان قدس رضوی شده بود، همچنان این سمت را داشت.

تغییر مشی در آستان قدس رضوی

پس از درگذشت عباس واعظ طبسی، در 17 اسفند 94 رهبر معظم انقلاب ابراهیم رئیسی را به عنوان جانشین او انتخاب می‌کنند. مشی رئیسی با طبسی در اداره آستان قدس تفاوت چشم‌گیری داشت و علنی‌ترین تفاوت در توزیع غذای حضرت بود، یعنی غذایی که بر اساس نذری هر روز در حرم امام رضا(ع) پخته می‌شود و پیش‌تر به راحتی نصیب مشهدی‌ها یا زوار نمی‌شد و معمولا اگر یک پرس غذای حضرت نصیب کسی می‌شد، یک یا چند خانواده به عنوان تبرک از آن می‌خوردند. اما در زمان رئیسی کیفیت غذا افت کرد و توزیعش عمومی‌تر شد، حتی در اوایل حضورش در آستان، ژتون غذای حضرت در ورودی‌های مشهد توزیع می‌شد. برخی این حرکت رئیسی یا حضورش در مناطق محروم شهر را تبلیغاتی می‌دانستند.

رئیسی سه سال در مشهد ماند (البته همزمان در تهران و در دادگاه ویژه روحانیت، دادستان کل بود) و سپس به پایتخت بازگشت. او 16 اسفند 97، در حالی که هنوز دوره 10 ساله صادق آملی لاریجانی به پایان نرسیده بود، به سمت ریاست قوه قضائیه منصوب شد. او همچنین از سال 85 عضو مجلس خبرگان رهبری است.

داستان حوادث تابستان 67

سید ابراهیم رئیسی از اعضای هیئت چهار نفره حوادث تابستان 67 بود. این موضوع را پسر آیت الله منتظری در سال 95 با انتشار نواری از پدرش خبری کرد و مرحوم روح الله حسینیان در این زمینه از رئیسی تقدیر کرد: “برخی از منافقینی که می‌گفتند ما توبه کرده‌ایم، بعد از آزادی از زندان دوباره اسلحه به دست گرفته و مردم و مسئولان را ترور کردند. … آقای رییسی کسی است که در دهه ۶۰ با برخورد با منافقین امنیت کشور را تامین کرد، به جای اینکه از ایشان تقدیر شود برخی در انتخابات آن حرف‌ها را علیه ایشان مطرح کردند”.

رئیسی درباره این موضوع، مدتی سکوت کرد اما در سال 97 در پاسخ به سوالی در روز دانشجو ماجرا را اینگونه روایت کرد: “در سال 67 افرادی از منافقین پرونده آنها مورد رسیدگی قرار گرفته بود و دادگاه حکم داده بود و دیوان عالی کشور نیز تایید کرده بود، ولی فورا نیاز نبود که حکم‌شان اجرا شود… امام خمینی گفتند آنها که حکمشان تایید شده ولی اجرای آن به دلایلی به تاخیر افتاده، هیاتهایی بنشینند و بررسی کنند که آیا شرایط اجرای حکم وجود دارد یا نه؟ فقط برای کسانی که جرم و حکمشان قطعی شده بود…من به دفتر نشر آثار امام(ره) گفتم مبانی فقهی حکم امام را توضیح دهند. برخورد امام در جریان نفاق، برای همیشه کشور را از لوث منافقین پاک کرد اما برخی برای آنکه هدف برایشان، وسیله را توجیه می‌کند، نسبت به من و امام و انقلاب تسویه کردند، در حالی که من هیچکدام از آن سه سمت تصریح شده را در حکم امام نداشتم”.

پرونده‌های جنجالی؛ از هشت شهریور تا کهریزک

پرونده انفجار نخست‌وزیری در هشت شهریور 60، در سه مرحله رسیدگی شد. در مرحله سوم، محمد موسوی خوئینی‌ها مسئولیت رسیدگی را به ابراهیم رئیسی معاون سیاسی دادسرای انقلاب تهران داد. شماری از اعضای جناح چپ چون خسرو تهرانی مسئول سابق اطلاعات نخست‌وزیری دستگیرشدند و سعی بر بازداشت بهزاد نبوی سخنگوی دولت محمدعلی رجایی نیز شد. در نهایت اما امام این پرونده را مختومه کرد.

رئیسی در سال 88 نیز از سوی محمود هاشمی شاهرودی رئیس وقت قوه قضائیه مامور شد تا در قالب هیات ویژه سه نفره به موضوع آزار و اذیت در بازداشتگاه کهریزک بپردازد. مهدی کروبی اعلام کرده بود که برخی معترضان بازداشت‌شده در بازداشتگاه کهریزک آزار و اذیت شده‌اند. این هیات ویژه سخنان کروبی را رد کرد و خواستار برخورد «قاطع» با افرادی شد که با نشر «اکاذیب» باعث «هتک حیثیت و اعتبار» نظام شدند.

داماد امام جمعه جنجالی

سید احمد علم الهدی، پدر جمیله علم الهدی و پدر همسر ابراهیم رئیسی است. علم الهدی از سال 82 امام جمعه مشهد و پس از درگذشت واعظ طبسی، نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی شد. از زمان حضور علم الهدی در مشهد، محدودیت‌هایی در این شهر برقرار شد مانند لغو کنسرتها، در بازه زمانی چند ساله اجرای تئاتر نیز بسیار محدود شد. علم‌الهدی حریم حرم را بین کوه‌های نیشابور تا هزار مسجد تعریف کرد و می‌گفت در حریم حرم نباید کافر وارد شود یا گناه صورت بگیرد و معتقد بود کنسرت، “فسق و فجور” به دنبال دارد. در زمان او، عبارت “مقدس” به “مشهد” اضافه شد و در خبرها عبارت “مشهد مقدس” جایگزین شد. در آن زمان نام ابراهیم رئیسی در رسانه‌های مشهدی چندان مطرح نبود، او از مشهد دور بود و کسی به این توجه نمی‌کرد که پدر خانم اوست که در مشهد قدرت می‌گیرد. آنکه مطرح بود، “ابراهیم رئیسیون” بود. معاون شهردار و چهره اقتصادی این شهر که گفته می‌شود با ابراهیم رئیسی، نسبت فامیلی دارد.

خانواده رئیسی-علم الهدی دو دختر دارند. مادر خانواده دانشیار رشته فلسفه علوم تربیت دانشگاه شهید بهشتی تهران، رییس سابق پژوهشگاه علوم انسانی و رییس کمیسیون تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی است. دختر اول این زوج، متاهل و دارای دو مدرک کارشناسی ارشد است. یکی در رشته علوم اجتماعی از دانشگاه الزهرا و دیگری در رشته علوم قرآن و حدیث از دانشگاه علوم حدیث شهر ری و دختر دوم نیز متاهل و رشته فیزیک را در دانشگاه شریف خوانده است.

رئیسی اعلام کرده که خانه 140 متری دارد و ماشین ندارد اما همسرش ماشین ایرانی دارد. جمیله علم الهدی نیز گفته که رئیسی با ماشین سازمانی-ایرانی تردد می‌کند.

دیدار با تتلو

یکی از حاشیه‌های انتخاباتی رئیسی در سال 96 دیدارش با امیر تتلوست. دیداری که چندان برای او خوب نشد. رئیسی بعدها درباره این دیدار سخنی نگفت و به نظر می‌رسد از کار مشاورانی که دیدار با تتلو را تدارک دیده بودند، چندان راضی نبود.