وداع تلخ و پایانی بی انتها

پایگاه خبری تحلیلی کلام تازه – مریم اصغری | جان از تن آواز رفت و چه سهمگین بود این خبر!

شجریان می گفت : «هنرمند هرگز نمی‌مرد، جسمش می‌رود اما هنرش در بین مردم همیشه می‌ماند و یادش جاودانه خواهد شد.»

اکنون نیز مگر می‌شود از لفظ زنده‌یاد برای او استفاده کنیم و دلمان نگیرد. او زنده است و در میان ما آواز می‌خواند! او زنده است و قبل از افطار ربنایش در آسمان می‌پیچد! او زنده است و حنجره‌اش خاموش نمی‌شود! چراکه «هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق»

مرگ در مقابل بزرگانی مانند او حقیر است. مگر فردوسی و حافظ و سعدی از حافظه تاریخ پاک شده‌اند؟ مگر برگ‌های تاریخ چه رسالتی بیش از این خواهد داشت که نام جاویدان اسطوره‌ها را به جاودانگی حفظ کند؟

فعالیت مرحوم شجریان در آموزش و پرورش توابع چناران

شجریان موسیقی‌دان و خواننده سبک اصیل ایرانی بود و در هنرهایی چون خوشنویسی دست داشت. خوانندگان سرشناسی چون ایرج بسطامی، مظفر شفیعی، حسام‌الدین سراج، حمیدرضا نوربخش، علی جهاندار و پسرش همایون از شاگردان او بودند. او در سالهای جوانی تا سال ۱۳۴۷ در استخدام آموزش و پرورش بود و پس از زمانی تدریس و مدیریت در مدارس توابع چناران به وزارت منابع طبیعی انتقال یافت. وی تا سال ۱۳۵۰ به‌خاطر این‌که پدرش می‌خواست خانوادهٔ آن‌ها (شجریان) بیشتر با قرائت قرآن و چهرهٔ مذهبی شناخته شوند، با نام مستعار سیاوش بیدگانی با رادیو همکاری می‌کرد، ولی بعد از آن پدرش به او اجازهٔ استفاده از نام اصلی‌اش را داد

اصالت و تاریخ آواز ایرانی

بی شک صدای محمدرضا شجریان اصالت و تاریخ آواز ایرانی است. او نه فقط در موسیقی که در خواندن قرآن و ادعیه نیز گنجینه‌هایی را به میراث گذاشته است. او چکیده همه تاریخ موسیقی ایران بود که توانست با شناخت دقیق از شعر و ظرافت‌های موسیقی ایرانی در بسیاری از دستگاه‌ها و آوازهای موسیقی نهایت ممکن آواز را ارائه کند.

وداعی تلخ برای ایرانیان

صبح امروز پیکر استاد محمدرضا شجریان در آغوش حکیم ابولقاسم فردوسی آرام گرفت. مراسم تشییع پیکر استاد محمدرضا شجریان در حالی آغاز شد که از همان ساعات اولیه روز، مسیر توس ترافیک سنگینی داشت.

مراسم تدفین مرحوم محمدرضا شجریان با اجتماع کثیری از  مردمی که پشت درب های آرامگاه فردوسی بودند انجام پذیرفت. در این مراسم چهره‌های سرشناشی چون داریوش پیر نیاکان، سالار عقیلی، حامد بهداد، سهراب پورناظری و… نیز حضور داشتند.

همچنین مسئولینی همچون معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی و دیگر مسئولان استانی از ساعات ابتدایی مراسم به جمع سوگواران پیوستند.

در ساعت‌های ابتدایی روز، در میان هم خوانی آوازهای استاد شجریان صدای گریه‌های مردمی به گوش می‌رسید که برای پاسداشت ۵۰ سال نغمه ایرانی محزونانه می‌گریستند. اوج لحظات غمگین روز گذشته در لحظه وداع خانواده با مرحوم شجریان بود. همایون شجریان تصنیف مرغ سحر را با گریه بر سر مزار پدر خود زمزمه می‌کرد و اشک‌های دختر زنده یاد و سایر بستگان غم را بر دل همه مردمی که در شبکه‌های مجازی و در تلویزیون شهری بیرون آرامگاه نظاره‌گر بودند، تلنبار می‌کرد.

همایون شجریان پس از خاکسپاری گفت: ما اعتبار و آرامشمان را از شما می‌گیریم. من معذرت می‌خواهم اگر امکان نبود که میلیون‌ها نفر پدر را با دست خودشان به خاک بسپارند. من دستانی که می‌خواست پدر را بدرقه کند، می‌بوسم.

تولد استاد شجریان و روز موسیقی

همچنین مدیرعامل خانه موسیقی ایران در مراسم تدفین استاد شجریان گفت: با رفتن استاد محمدرضا شجریان یک ملت و فراتر از ملت ایران پیرامون این شخصیت با یکدیگر همدل شدند.

حمیدرضا نوربخش افزود: باورپذیر نیست که اسطوره هنر این سرزمین اینک در خاک آرمیده باشد زیرا استاد شجریان بر تارک تاریخ ایران ایستاده و می‌درخشد.

وی استاد شجریان را فراتر از هنر توصیف و بیان کرد: کمتر شخصیتی در تاریخ سراغ داریم که رفتنش را این چنین همه به هم تسلیت بگوییم زیرا حیات شجریان برکت و فوت او نیز برکات فراوانی داشت.

مدیرعامل خانه موسیقی ایران ادامه داد: پیامهای مهرآمیز هنرمندان و اقشار مختلف مردم دیگر کشورها همچون افغانستان و تاجیکستان و فارسی‌زبانان جهان موید این مطلب و همدلی همه افرادی است که به در سطح دنیا به زبان فارسی سخن می‌گویند.

وی همچنین به فقدان “روز موسیقی” در تقویم رسمی ایران اشاره و بیان کرد: این در حالی است که در جهان روزی به نام موسیقی ثبت شده و چه مناسبتی بهتر از اول مهر ماه زادروز استاد شجریان برای نامگذاری “روز موسیقی” لذا  از مسوولان تقاضا داریم این روز را  به عنوان روز موسیقی در ایران اعلام کنند.

می‌خواهم روز نخست مهر ماه «روز شجریان» نامگذاری شود

در ادامه مراسم و پس از خاکسپاری داریوش پیرنیاکان یکی از پژوهشگران شناخته شده عرصه موسیقی و تک‌نواز نیز در مراسم خاکسپاری مرحوم شجریان گفت: شجریان فقط متعلق به ایران و هنرمندان ایرانی نیست بلکه متعلق به همه جهان است. در کشورهای بزرگ وقتی یک خواننده و هنرمند بزرگ فوت می‌کند برای او عزای عمومی اعلام می‌کنند. ما نیز امیدوارم در نخستین سالگرد رحلت استاد شجریان، این کار انجام شود. مصرانه می‌خواهم روز نخست مهر ماه “روز شجریان” نامگذاری شود.

وی ادامه داد: همچنین از این پس باید در شورای عالی خانه موسیقی در بزرگداشت هنرمندان و گرامیداشت آلبومها و آثار منتخب، جایزه یا تندیس شجریان وجود داشته باشد. این موضوع دست خودمان است و باید انجام شود، مانند سینماییها که تندیس بلورین دارند ما اهالی موسیقی نیز باید “تندیس شجریان” داشته باشیم. 
پژوهشگر و تک‌نواز عرصه موسیقی “شجریان” را نامی بلند فراتر از استاد توصیف و بیان کرد: خرد ایرانی با راسیونالیسم دنیا فرق می‌کند، آنها خرد را عقل در نظر گرفته‌اند اما خرد در فرهنگ باستانی ما ترازوی نیک و بد است.

پیرنیاکان گفت: تمام زندگی شجریان و آثار وی بر اساس خردورزی بوده‌ است. در موسیقی شجریان اندیشه موج می‌زند. خانواده شجریان و تربیت فرزندان وی نیز بر پایه همین خرد بود. این خرد ربطی به سواد ندارد. در کارهای شجریان این خرد وجود داشت، با او حرکت می کرد و برای او مثل ترازو بود به همین دلیل هیچوقت در موضع‌گیری و موسیقی خود به خطا نرفت.

در این مراسم علی‌اکبر شکارچی از استادان موسیقی استان لرستان نیز در ادامه مراسم خاکسپاری مرحوم شجریان در وصف استاد مویه خوانی کرد .

شان ایشان به عنوان یک شخصیت ملی، آرامگاه فردوسی است

اخیرا نیز اخباری مبنی بر قبول خاکسپاری استاد شجریان در مشهد توسط خانواده او به دلیل برخی اعمال نظرات منتشر شد که همایون شجریان قبل از حضور در توس، در این خصوص در جمع کثیری از هواداران استاد در تهران بیان کرد: هیچ فشاری در این زمینه نیست. اگر به سلیقه شخص من بود، می‌خواستم پدر در باغ هشتگرد خاکسپاری شود، اما وقتی صحبت شد که شان ایشان به عنوان یک شخصیت ملی کجاست، من و خانواده به گزینه آرامگاه فردوسی رسیدیم و این تصمیم خانواده است. می‌خواستیم ایشان در جایی باشند که در شان خودشان و مردم ایران باشد.

هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق…

امروز دیگر کسی تردیدی ندارد که «محمدرضا شجریان» از قله‌های موسیقی و آواز ایران است و شخصی با چنین القاب و استعدادی، بی‌شک جا در دل‌های مردم دارد و حذف شدنی نیست!!!

اما حیف که چندسالی می‌شد صدا و تصویر او ممنوع شده بود و ربنایش از بلندگوی هیچ مسجدی پخش نمی‌شد. حیف که برگزاری مجدد کنسرت برای هموطنان خودش، به یک حسرت برایش تبدیل شده بود. اما امروز افراد بسیاری در مقابل تلویزیون‌های شهری ربنای او را در فضای خارج از باغ فردوسی می‌شنیدند و چه محزونانه آوازی از او سر می‌دادند.