هرات ویران شد، گلبهار و چناران لرزید

زلزله اخیر افغانستان که با شدت زیادی در مشهد، گلبهار، چناران و شهرهای مرزی احساس شد، سوالات بسیاری را برای بسیاری از مردم نگران ساکن در این شهرها ایجاد کرد.
آیا پهنه زمین در افغانستان و خراسان به هم متصل است؟ آیا ممکن است آن زلزله هولناک و ویرانگر به سراغ ما نیز بیاید؟
در این خصوص سید کیوان حسینی بیان داشت: این‌ها گسل‌هایی هستند که بسیار فعالند و از آنجایی که ادامه این گسل اصلی می‌باشند می‌توانند فعالیت خود را نشان دهند، همانطور که در طول تاریخ هم کارشناسان مختلف، نظرات متفاوتی ارائه کرده‌اند و کلام تازه نیز سراغ دو تن از صاحب‌نظران این حوزه رفته که در ادامه خواهید خواند.

احتمال وقوع زلزله در گلبهار و چناران بعید نیست

عضو هیات علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و فارغ‌التحصیل گروه زلزله‌شناسی دانشگاه کیوشو ژاپن گفت: زلزله هرات در طول یکی از گسل‌های اصلی منطقه اتفاق افتاده که در طول تاریخ نیز چندین بار این واقعه تکرار شده و ادامه این گسل در بخش‌های غربی وارد ایران و تبدیل به چند شاخه شده است که یکی از شاخه‌ها به نام گسل کپه‌داغ در شمال شرق ایران بوده و از شاخه های دیگر می توان به گسل‌های کشف‌رود، نیشابور و درونه اشاره کرد.
بارها اتفاق افتاده و کاشمر، قوچان و نیشابور با زلزله‌ای شدید ویران شده و یا به‌شدت خسارت دیده‌اند. پس زلزله هرات می‌تواند موجب فعال شدن کانون‌های زلزله در کشور ما نیز بشود اما معلوم نیست این زلزله چه زمان خودش را به ما نشان دهد و در آن خصوص نیاز به داده‌های دقیق‌تر و پردازش و تحلیل آنها داریم.
وی در پاسخ به اینکه آیا پوسته زمین در افغانستان و خراسان بهم متصل است یا خیر تصریح کرد: بلوک افغانستان و ایران مرکزی دو بخش جدا از هم هستند و حرکت آنها در کنار یکدیگر زمین‌لرزه‌های متعدد و بزرگی را می‌تواند ایجاد نماید. اما گسل هرات در ادامه غربی خود وارد ایران شده و یک زون لرزه‌زای پهناور را ایجاد کرده است.
حسینی با اشاره به اینکه یک گسل فعال در قوچان نیز وجود دارد گفت: یک گسل فعال در منطقه قوچان نیز وجود دارد که اگر فعال شود موجب ایجاد زلزله در گلبهار و چناران هم خواهد شد.
وی گسل هرات را از نوع معکوس عنوان کرد و افزود: زمین‌لرزه‌ها در طول گسل‌ها ایجاد می‌شوند و این زلزله از نوع گسل معکوس است که عمدتا با تخریب بیشتری همراه می‌باشد‌ و برخورد دو صفحه جنوبی به شمالی و فشرده شدن آنها به یکدیگر در حال حاضر باعث آزاد شدن انرژی و زلزله شده است.
وی در پاسخ به اینکه آیا زلزله‌های متعدد می‌تواند نشان‌دهنده زلزله‌ای بزرگتر باشد یا خیر گفت: در خصوص منطقه هرات هنوز نمی‌توان اعلام تمام شدن لرزش‌های اصلی و شروع پس‌لرزه‌ها که بزرگی کمتری دارند را نمود. به‌عبارت دیگر هنوز احتمال وقوع زلزله بزرگ وجود دارد. البته وقوع آنها تنها برای شهرهای مرزی چون تایباد و تربت جام و شهر خواف می‌تواند خطرآفرین باشد.

فقط امواج سطحی زلزله افغانستان به گلبهار و چناران رسید

عضو سازمان نظام مهندسی معدن خراسان رضوی گفت: زلزله سه نوع موج دارد و آنچه که از زلزله افغانستان در گلبهار و چناران رخ داد ناشی از حرکت امواج سطحی آن زلزله و رسیدن آنها به خراسان بود.
سیدهادی حسینی تصریح کرد: حرکت لایه‌های درونی زمین و شکستن پوسته‌ای که لایه بالایی زمین است باعث تحرک پوسته می‌شود که در اثر جابجایی و برخورد پوسته‌ها بهم و تخلیه انرژی زلزله اتفاق می‌افتد و محل حرکت و شکستگی که انرژی آزاد می‌کند را کانون زلزله می‌نامند.
این مهندس چنارانی و کارشناس ارشد زمین‌شناسی بیان داشت: حرکت امواج سطحی باعث شد مردم در گلبهار و چناران و به طور کلی خراسان زلزله افغانستان را احساس کنند اما گسل افغانستان از ما دور است و خطری ایجاد نمی‌کند.
حسینی که گرایش رسوب‌شناسی دارد درخصوص علت تلفات جانی و مالی سنگین زلزله در افغانستان اظهار داشت: گسل افغانستان نتیجه حرکت صفحه زیرین زمین به نام هندوستان به سمت صفحه پامیر است و فشار وارده این دو پوسته بهم باعث زلزله شده است و نوع گسل نیز امتدادلغز است که تلفات زیادی داشته چراکه دو پوسته کنار هم می‌لغزد و خسارات زیادی ایجاد می‌کند.
وی افزود: ما در منطقه زلزله‌خیز زندگی می‌کنیم، کوهای بینالود و هزارمسجد، گسل افغانستان، گسل کاشمر و نیشابور و گسل‌های آبقد و چشمه‌گیلاس شکستگی‌ها و گسل‌های اطراف ماست اما زلزله افغانستان و پس‌لرزه‌های آن انرژی گسل‌های اطراف ما را هم تخلیه کرد تا جایی که حتی در کرمان نیز امواج زلزله احساس شد ضمن اینکه گسل افغانستان با گسل‌های خراسان فرق می‌کند و نمی‌تواند تاثیری روی آنها بگذارد اما در هر صورت وظیفه ماست که تمهیدات و آمادگی لازم برای رویارویی با زلزله را داشته باشیم‌.