ترانه مشهد سهمی در مارکت امروز موسیقی ندارد

پایگاه خبری تحلیلی کلام تازه | مجتبی جعفری در گفت‌وگو با ایسنا در رابطه با وضعیت ترانه در مشهد، اظهار کرد: جلساتی که امروزه در مشهد برگزار می‌شود با محوریت شعر است که در کنارش به ترانه هم پرداخته می‌شود و جلسه انحصاری ترانه در مشهد وجود ندارد، البته سال‌ها پیش جلسه عصر ترانه مشهد برگزار می‌شد که جلسه خوبی هم بود، اما آن جلسه هم نتوانست به مسیر خود ادامه دهد.

وی افزود: ترانه در مشهد بسیار مهجور واقع شده است، درحالی که می‌توان خیلی بهتر از این‌ها در این موضوع کار کرد. در مشهد ترانه‌سراهای بسیار خوبی وجود دارد که واقعا بااستعداد هستند، اما چون فرصتی برای فعالیت نمی‌بینند کم کم منزوی می‌شوند و کنار می‌کشند؛ خیلی از دوستان ترانه‌سرای بنده هم به همین دلیل دیگر رغبتی به نوشتن ندارند.

این ترانه‌سرا تصریح کرد: شاید اگر در مشهد هم مانند تهران جلسات انحصاری و مخصوص ترانه در سالن‌های بزرگ، با حضور جمع زیادی از مخاطبان و آهنگ‌سازها برگزار می‌شد که در آن فقط ترانه خوانده شود و به صورت تخصصی در مورد ترانه صحبت شود، اکنون سطح ترانه مشهد هم بسیار بالاتر از این سطح کنونی قرار می‌گرفت و حرف‌های زیادی برای گفتن داشت.

جعفری در رابطه با راهکار برگزاری مداوم جلسات ترانه در مشهد گفت: راهکار برگزاری جلسات ترانه به صورت قدرتمند و مداوم در مشهد، وجود اسپانسر و حامی خوب است که بتواند فضایی مناسب در اختیار ترانه‌سرایان قرار دهد و مجوزهای لازم را اخذ کند، البته در سال گذشته صحبت‌هایی هم در این رابطه شده بود و چند آموزشگاه موسیقی تلاش داشتند این کار را انجام دهند اما باز هم به نتیجه نرسیدند.

وی ادامه داد: اکثر جلساتی که در گذشته برای ترانه در مشهد برگزار می‌شد کاملا شخصی بود و افراد با هزینه خودشان، با توجه به عشق و علاقه‌ای که داشتند جلسات را برگزار می‌کردند، اما اکنون نیاز است که این جلسات اگر می‌خواهد برگزار شود به صورت گسترده‌تر و با تبلیغات بیشتر برگزار شود، تا بتوانیم ترانه‌سراهای شهر را جذب کنیم و بسیار قوی‌تر از قبل فعالیت کنیم.

این ترانه‌سرا خاطرنشان کرد: سطح ترانه مشهد به عنوان یک کلان شهر، از خیلی از کلان شهرهای دیگر عقب‌تر است، برای مثال من اخبار جلسات ترانه اصفهان را که پیگیری می‌کنم، می‌بینم که بسیار قوی کار می‌کنند و مهمان‌های بسیار خوبی در جلساتشان حضور می‌یابند و خیلی از ترانه‌سرایانش هم مقام‌های خوبی در جشنواره‌ها کسب کرده‌اند، در حالی که اگر توجه کنیم شعر در خراسان بسیار ارزشمندتر است و شاعران و ترانه‌سرایان بسیار خوبی در مشهد وجود دارند، اما نه به درستی کارهایشان شنیده شده و نه به درستی اجرا شده است.

جعفری در خصوص دلایل شنیده نشدن و اجرایی نشدن ترانه‌های ترانه‌سرایان مشهدی ابراز عقیده کرد: شاید یکی از دلایل شنیده نشدن و اجرا نشدن ترانه‌ها این باشد که از لحاظ موسیقی هم در مشهد ضعف وجود دارد، خیلی از آهنگسازها و خواننده‌های مشهد به دنبال ترانه خوب نیستند؛ به صورتی که وقتی خواننده‌ای به استدیو برای ساخت کار مراجعه می‌کند، استدیو برای خود چند ترانه‌سرا دارد و یک شعری به خواننده می‌دهند و او نیز می‌خواند و در همین حد کار جمع می‌شود و کسی به دنبال ترانه‌سراهای خوب برای ساخت کارهای بهتر نیست و اگر خواننده و آهنگسازی در مشهد بوده که موفق شده، به تهران مهاجرت کرده و اکنون در آنجا فعالیت دارد و با ترانه‌سرایان تهرانی کار می‌کند.

وی با بیان اینکه حق شعر و ترانه مشهد این نیست که در مارکت موسیقی کشور سهمی نداشته باشد، گفت: ترانه مشهد نیازمند یک متولی و حامی درست و حسابی است که واقعا دغدغه ترانه داشته باشد یا حداقل بتواند افرادی که دغدغه ترانه دارند را حمایت کند، تا از این طریق ترانه مشهد بتواند پیشرفت کند و این دغدغه اصلی من برای ترانه مشهد است.

ترانه «برمی‌گردونم‌ تورو» در آلبوم جدید رضا یزدانی

این ترانه‌سرای مشهدی در خصوص همکاری‌اش با رضا یزدانی اظهار کرد: سال گذشته رضا یزدانی همراه با مهدی ایوبی و حسین غیاثی برای یادواره افشین یداللهی به مشهد آمده بودند که من در آن جلسه یکی از ترانه‌هایم را خواندم، رضا یزدانی خیلی از آن کار استقبال کرد و این باعث شد با هم ارتباط بگیریم. کار را برایش فرستادم و نکته جالب این بود که چند ماه بعد، دقیقا در شب تولدم اتود کار را برایم فرستاد، صحبت‌های لازم را انجام دادیم و قرار شد این ترانه‌ام که «برمی‌گردونم‌ تورو» نام دارد در آلبوم جدیدش قرار بگیرد و تا آن‌جایی که اطلاع دارم کار برای اخذ مجوز به وزارت ارشاد فرستاده شده و انشاءالله یا به صورت تک‌آهنگ و یا به صورت قطعه‌ای در آلبوم منتشر خواهد شد.

جعفری با بیان اینکه هنگام سرودن ترانه به اجرا شدن آن فکر نمی‌کند، اضافه کرد: شاید در ۸ سال پیش من بیشتر پیگیر اجرا شدن کارهایم بودم و با آهنگسازها و خواننده‌های زیادی ارتباط می‌گرفتم، اما امروز دیگر با توجه به شرایط، انگیزه‌ای برایم نمانده و وقتی شعری را می‌نویسم دیگر به اجرا شدنش فکر نمی‌کنم. به اجرا شدن کار «برمی‌گردونم‌ تورو» هم فکر نکرده بودم، اما وقتی به تهران رفتم و در خانه ترانه، کار را در حضور روزبه بمانی خواندم، او به من گفت این کار برای اجرا خیلی خوب است و ظرفیت‌های خوبی دارد که در نهایت هم این کار برای اجرا به رضا یزدانی سپرده شد.

وی در رابطه با اینکه برگزاری کارگاه‌های ترانه چقدر می‌تواند در جهت رشد ترانه‌سرایان موثر واقع شود و راه ارتباطی بین ترانه‌سرایان و مارکت موسیقی را شکل دهد، ابرازعقیده کرد: در استان خراسان رضوی و شهر مشهد کارگاه ترانه برگزار نمی‌شود، اما در حال حاضر آن چیزی که بنده از نحوه برگزاری کارگاه‌های ترانه در تهران می‌بینم، حقیقتا خروجی بزرگی در آن‌ها دیده نمی‌شود که یک ترانه‌سرا از درون این کارگاه‌ها وارد مارکت موسیقی شده باشد، البته افرادی بوده‌اند که به واسطه این کارگاه‌ها رشد کردند و به شهرت رسیده‌اند اما باز هم به شخصه بنده تاثیر آن‌چنانی ندیده‌ام که فردی از این کارگاه‌های ترانه شروع کرده باشد و در مارکت موسیقی جایگاهی پیدا کرده باشد.

این ترانه‌سرا تشریح کرد: به هرحال برگزاری کارگاه‌های ترانه تاثیرات مثبتی دارد و باعث می‌شود ترانه‌سرا به کارش جدی‌تر نگاه کند، به دلیل اینکه ترانه‌سرا وقتی در خانه بنشیند، برای خود بنویسد و تمرینی نداشته باشد، انگیزه‌اش را از دست خواهد داد، اما این کارگاه‌ها چه کم و چه زیاد باعث می‌شود که با آهنگ‌سازهایی ارتباط برقرار کند، البته این که چه استادی آن کارگاه را برگزار می‌کند هم بسیار مهم است و تجربیات او می‌تواند کمک‌های بزرگی به ترانه‌سرا بکند.

عدم تکرار پذیری و وجود محدودیت‌ها؛ دلایل اصلی شکست ترانه‌های اجتماعی

جعفری در رابطه با اینکه اجرای ترانه‌های اجتماعی و بیان مشکلات جامعه در قالب موسیقی چقدر می‌تواند در جامعه تاثیرگذار باشد و این آثار موفق خواهند بود یا خیر، ابراز عقیده کرد: درباره موفقیت آثار اجتماعی نمی‌توانیم صحبت قطعی داشته باشیم، چون آثار اجتماعی که اخیرا از روزبه بمانی منتشر شد آنقدر مورد استقبال قرار نگرفت، شنیده نشد و صرفا مخاطبان خاص آن‌ها را شنیدند و شاید مخاطبان خود روزبه بمانی هم آنقدر با آن‌ها ارتباط خوبی برقرار نکردند.

وی افزود: مشکلی که این نوع اشعار دارند این است که قابلیت تکرارپذیری کمی دارند و مخاطب پس از چند بار گوش دادن از شنیدنش خسته می‌شود، برای مثال می‌توان به همان موزیک «من باهاش کار دارم این روزا» روزبه بمانی اشاره کرد که با اینکه شعر خوبی دارد اما تکرار پذیر نیست.

این ترانه‌سرا ابرازعقیده کرد: به نظر بنده در ترانه اجتماعی نباید مضمون را محدود کنیم که قابلیت تکرارپذیری را از کار بگیرد، وقتی فضا محدود شود دیگر مخاطب نمی‌تواند با آن همذات‌پنداری کند و از طرفی دیگر محدودیت‌هایی که وجود دارد باعث می‌شود بسیاری از معضلات اجتماعی و مشکلات جامعه را نتوان در فضای مجاز موسیقی کشور بیان کرد و فرد دوباره به سمت ساخت همان کارهای عاشقانه تکراری می‌رود.

جعفری در خصوص مشکلات اصلی ترانه‌های امروز عنوان کرد: قطعا ترانه‌سرا با مطالعه کردن، فیلم دیدن، شنیدن موزیک‌های خارجی و از همه مهم‌تر در فضای عاشقانه قرار گرفتن و عاشقی کردن، می‌تواند به سوژه‌ها و فضاهای خوبی در شعر دست پیدا کند، اما امروز در فضای ترانه کشور خیلی از ترانه‌سراها مانند یک کارخانه شعرسازی، بدون احساس خاصی شعر و ترانه را می‌نویسند و به اجرا می‌رسانند و زمانی که کار منتشر می‌شود آن احساس کافی را ندارد و بسیاری از اوقات هم نمی‌توان واقعا کاری کرد، چون احساس انسان همیشه در حال جوشیدن نیست و این مشکل اصلی ترانه‌ها است.

وی افزود: اگر گزیده‌کاری، فکر کردن و وقت گذاشتن بر روی کارها در بین ترانه‌سرایان، در دستور کار قرار بگیرد می‌توانیم شاهد ترانه‌های بهتری باشیم، برای مثال اگر به‌جای اینکه هر روز ترانه‌سرا کار بنویسد و با ۱۰ خواننده کار کند، یک آلبوم با یک خواننده خوب جمع کند، اتفاقات بهتری رخ می‌دهد، بنده وقتی می‌خواهم ترانه‌ای بنویسم شاید خیلی از اوقات بین ۲ تا ۳ ماه نوشتن آن کار طول بکشد و واقعا انرژی من گرفته شود تا به اتمام رسد، اما خیلی از افراد در ۲ روز کار را به اتمام می‌رسانند و یک کار معمولی را به مخاطب تحویل می‌دهند که آن تاثیر خاص را نمی‌تواند بگذارد.

جشنواره‌های تخصصی ترانه در جهت معرفی ترانه‌سرایان شهرستانی تاثیر فوق‌العاده‌ای دارد

این ترانه‌سرا در رابطه با اینکه برگزاری جشنواره‌های تخصصی ترانه چقدر می‌تواند در جهت معرفی ترانه‌سرایان شهرستانی در سطح کشور و برقراری راه ارتباط آن‌ها با خوانندگان مطرح کشور تاثیرگذار باشد، ابرازعقیده کرد: این مساله در جهت شناخته شدن و معرفی ترانه‌سرایان قطعا تاثیر بسیار فوق‌العاده‌ای دارد و شکی در آن نیست و فردی که در این جشنواره‌ها مقام می‌آورد، تمام هم‌صنف‌هایش او را خواهند شناخت، برای مثال وقتی نفر اول جشنواره ترانه دکتر یداللهی معرفی می‌شود، تمام ترانه‌سراها او را می‌شناسند و کارهایش را دنبال خواهند کرد، اما باز هم بنده ندیده‌ام که کسی مقام بیاورد و پس از آن بتواند وارد مارکت موسیقی شود، البته به جزء احمد امیرخلیلی که در جشنواره شعر فجر رتبه اول ترانه را کسب کرد و پس از آن کاملا وارد مارکت موسیقی شد و با خیلی از افراد خوب موسیقی کار کرد که آن هم مربوط به سال‌ها پیش بود، اما مورد دیگری به خاطر ندارم که فردی از این جشنواره‌ها به مارکت راه یافته باشد.

برگزاری جشنواره‌ها به‌صورت مجازی به دلیل کرونا باعث بهتر شنیده شدن کارها می‌شود

جعفری ادامه داد: شیوع کرونا باعث شد خیلی از جشنواره‌ها به صورت مجازی برگزار شود که به نظرم این اتفاق هم تاثیر بیشتری در معرفی ترانه‌سرایان دارد و هم باعث بهتر شنیده شدن کارها می‌شود، قبلا مجبور بودیم فقط متن ترانه را ارسال کنیم تا داوران آن را بخوانند و تایید کنند اما اکنون اکثرا مجبور هستند ویدئو دریافت کنند و از طریق ویدئو اشعار را داوری کنند و وقتی خود شاعر شعرش را می‌خواند تاثیر بیشتری بر درست شنیده شدن خواهد داشت.

تفاوت ترانه مکتوب با ترانه اجرایی ملودی‌پذیری آن است

وی در خصوص تفاوت ترانه‌های اجرایی و ترانه‌های مکتوب، اظهار کرد: برتری اصلی ترانه‌های اجرایی در ملودی‌هایشان است و بسیاری از این موزیک‌ها باتوجه به اینکه ترانه‌های ضعیفی دارند و حتی در ‌وزن و قافیه هم مشکلاتی دارند، اما به خوبی با ملودی ترکیب شده‌اند و به نظر من تفاوت ترانه مکتوب با ترانه اجرایی ملودی پذیری آن است و برای این اتفاق می‌توان از قافیه‌های درونی استفاده کرد و هم اینکه وزن مناسبی برای آن انتخاب شود و حتی می‌توان فرم را تغییر داد. اکنون فرم کلاسیک ترانه که چهارپاره است دیگر آن تاثیر مناسب را برای ساخت ملودی‌ها ندارد و در موزیک‌های هیت قالب‌ها تغییر داده می‌شود.

این ترانه‌سرا در رابطه با تفاوت ترانه و شعر محاوره گفت: به نظر من تفاوتی که می‌توان بین شعر محاوره و ترانه قائل شد این است که شعر محاوره بیشتر می‌تواند حالت مکتوب داشته باشد و در واقع همان شعر کلاسیک است که با زبان محاوره سروده شده و آنقدر برای اجرا شدن توسط موسیقی مناسب نیست. فکر می‌کنم بسیاری از ترانه‌سرایانی که شعرهایشان به اجرا نرسید و مجبور شدند به صورت مکتوب کار کنند باعث ایجاد جریان شعر محاوره شدند که دیگر ترانه را فقط در قالب کار اجرایی ندانیم و شاید شعر محاوره زیر مجموعه و پیش زمینه از ترانه باشد، چون به هرحال ممکن است اجرا بشود ولی چون به صورت مکتوب منتشر می‌شود به آن شعر محاوره می‌گویند اما در کل نمی‌توان این دو را از یکدیگر جدا کرد، به دلیل اینکه هم‌پوشانی‌هایی باهم دارند و در خیلی از موارد مترادف هم هستند و یکدیگر را تکمیل می‌کنند.

توجه به ملودی‌های عامه‌پسند؛ دلیل ضعف ترانه‌های مارکتی

جعفری با بیان اینکه ترانه‌های مارکتی از لحاظ کلامی ضعف شدیدی دارند، گفت: خیلی وقت است در موسیقی پاپ کشور آلبوم یا موزیکی نشنیده‌ام که برایم ماندگار شود و به صورت پیوسته به آن گوش کنم، چون ترانه‌ها و موزیک‌ها از لحاظ کلامی بسیار ضعیف شده و دلیلش هم این است که آهنگسازها و خواننده‌ها می‌خواهند به سمت ساخت آن چیزی بروند که مردم دوست دارند و با توجه به آن ملودی‌های عامه‌پسند می‌سازند و سپس روی آن چیزی می‌گذارند که حتی نمی‌توان اسمش را شعر و ترانه گذاشت و فقط قصد آن‌ها ساخت موزیکی عامه‌پسند است.

وی اضافه کرد: برای بنده که ترانه‌سرا هستم، کلام در موزیک از اهمیت بالایی برخوردار است و زمانی که می‌خواهم به یک موزیک گوش دهم، ابتدا به اسم ترانه‌سرای آن توجه می‌کنم، شعر و ترانه‌اش را با دقت می‌خوانم و گوش می‌دهم و در آخر به ملودی‌اش توجه می‌کنم و به نظر من از لحاظ شعر، موسیقی پاپ ضعیف پیش می‌رود و باعث شده که از لحاظ کلامی، در حال حاضر موسیقی هیپ هاپ و رپ را ترجیح دهم.

این ترانه‌سرا در رابطه با راهکار بهبود این وضعیت، بیان کرد: راهکار بهبود این وضعیت این است که ترانه‌سراهایی کشف بشوند که بتوانند فضا را تغییر دهند، مانند کاری که سال‌ها پیش روزبه بمانی در ترانه انجام داد و توانست جریان‌ساز و تاثیرگذار باشد، چون سلیقه مخاطب امروزه پایین آمده و مخاطب هم اصلا توجهی به شعر و ترانه ندارد.

خلاقیت و نوآوری؛ مهم‌ترین ویژگی ترانه خوب و مطلوب

جعفری در خصوص ویژگی‌هایی که یک ترانه خوب و مطلوب باید داشته باشد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه امروز در ترانه‌ها تکرار زیاد شده و خیلی از تصاویر و مضمون‌ها کپی می‌شوند، مهم‌ترین ویژگی یک ترانه خوب و مطلوب می‌تواند نوآوری و خلاقیت آن باشد و عناصر دیگری مانند شروع، پایان‌بندی ضربه‌های شاعرانه و موسیقی‌پذیری هم می‌توانند به کمک آن بیایند.

وی در رابطه با افرادی که توانسته‌اند در سال‌های اخیر تلفیق خوبی بین ترانه و موسیقی ایجاد کنند، گفت: در سال‌های اخیر گروه‌های موسیقی‌ای که به وجود آمده‌اند توانسته‌اند ترانه را به خوبی با موسیقی تلفیق کنند؛ اما ترانه خوبی نداشته‌اند و مشکل این بوده است.