زبان پارسی، فرود و فرازها

سید عباس کاظمی یزدی- نویسنده و روزنامه نگار | حکیم ابوالقاسم فردوسی،… نخستین واژه‌ای که پس از شنیدن این نام بزرگ به زبان و یاد هر کسی می آید “زبان پارسی” است و خرد و هنر و در ادامه شاهکار ادبی جهان که بزرگانی چون گوته و ویکتور هوگو هر دوی آنان هُنایش* و تاثیر شگفتی گرفتند.

زبان پارسی بر اساس نشست‌های ادبی و دانشی* یکی از دیرینه‌ترین زبان‌های جهان است که فراملی و فراقومی است و به گونه ای که در بیشتر کشورهای غرب آسیا گویش‌ور دارد.

شیوایی و دلنشینی و روشنی سخن، از ویژگی‌های زبان پارسی‌است، در سه سده کنونی، ویژه سده جاری، آفندهای* بسیاری به زبان پارسی شده است، گرچه در گذشته نیز چندین آفند پر نیرو را پدآفند کرده است. تاخت و تاز فرمانروایان سلوکی اروپایی که می‌خواستند تا جابجایی نژاد هم پیش روند، تازش* چنگیزخان و فرمانروایانش و پس از او و برخی فرمانروایان تندروی عرب و نیز عثمانی ها که کار به جایی نبردند، تا رسید به قاجاریه که پایشان به فرنگ باز شد و برخی همراهان بادمجان دورقاب‌چین با خودبزرگ‌بینی واژه‌های فرنگی، ویژه فرانسوی را نقل‌و‌نبات نشست‌های خود کردند تا جایی‌که در ایران، زبان فرانسه آموخته می‌شد و پس از قاجار و پیکار ساستاری* انگلیس و یکه تازی‌اش، زبان انگلیسی جایگزین آن شد و کم و بیش هزاروهفتصد واژه فرانسوی درون زبان مردم ایران شده بود. واژگانی چون لوستر، آمبولانس، مرسی، آبونمان، آبسه ،ادکلن، آسانسور، اشانتیون، اکران، ایده، آلیاژ، آلمان، مزون، کمدی، کودتا، کادو، کامیون، ساک، سوژه، سشوار، رپرتاژ، رژ، دکلره، دمده، پدال، پُرس، بلوک، بوتیک، بُرِس، بالانس و ………

زبان انگلیسی هُنایش و اثرش بر زبان پارسی در زمان پهلوی درست مانند فرانسه، همه سویه با آفندهای سهمگینی در پی داشت با به کارگیری کارگزاران امریکایی و غربی این حسِ غرب‌گرایی و فرنگی‌گویی نیرومند شد، که تاکنون نیز گواه آن را در رایاسپهر* و فرهنگ همگانی می‌بینیم و بی‌گمان زندگی‌جاری، تا آنجا که زمان “تایم” شد و آشپز پریسانامی، دیگر دستور پخت مرغ شکم پر با روش بخارپز را اینگونه می گوید : “شِف پریسا هستم و رِسِپیِ مرغ مَرینِت شده با تکنیک بِنماری” را آموزش می‌دهد و ساسان نیز برای زادروز سام اندازه تن‌ پوشش را نمی‌پرسد و “سایزِ لباسش” را می‌پرسد بماند که همان فروشگاه هم سردر دکانش را فرنگی نوشته و بجای پیرابرگ “کارت ویزیتش” را به هر خریدار می‌دهد.

این جابجایی‌ها و ریخت و پاش‌ها در دختران نوجوان و شماری از پسران نوجوان به زبان کره‌ای و ژاپنی با رسوخ پویانمایی‌ها  (Anime) و گروه‌های آواز شرق آسیا(BTS) رو کرده و در سال‌های گذشته تا اکنون نشانه‌های آن را در برگزاری برخی مناسبت‌های فرنگی پررنگ تر از مناسبت‌های ایرانی و دینی گردیده است.

“
هالووین” و “کریسمس” بارزترین‌شان است که هر دو یک جشن و آیین دینی‌است و “ولنتاین” که یک جشن مسیحی است برای کشیش ولنتاین قدیس و این جشن به دست عشای انگلیان، لوتیانیسم و کاتولیک‌های سنت‌گرا بزرگ داشته شد به گونه‌ای که با تجاری کردن اینگونه جشن‌ها پای آنها را به دیگر کشورها و فرهنگ ها کشاندند.

بایسته است از خود آغاز کنیم و واژگان فرنگی و بیگانه را شناسایی و پاک و نیز تاجایی‌که می توانیم در گفتگوها و نوشته ها از واژگان و نوواژگان پارسی بهره ببریم.

پانویس: گوته و ویکتور هوگو دو ادب دان برجسته اروپایی بودند که در چکامه*سرایی* و نمایشنامه نویسی چیره‌دست بودند