تاب‌آوری در چالش‌ها و بحران‌ها؛ کلید سلامت روان و سلامت اجتماعی
- شناسه خبر: 48114
- تاریخ و زمان ارسال: ۸ مرداد ۱۴۰۴ ساعت ۲۱:۵۶
- منبع: کلام تازه
- نویسنده: کلام تازه - فاطمه آزاد
تاب‌آوری به معنای ظرفیت افراد برای مقابله مؤثر با شرایط دشوار، بازسازی توانمندی‌ها و حفظ سلامت روانی در مواجهه با بحران‌ها است. این ویژگی به ما کمک می‌کند تا نه تنها در برابر مشکلات شکست نخوریم، بلکه از آن‌ها درس بگیریم و حتی رشد کنیم.
زندگی همواره با فراز و نشیب‌هایی روبرو است؛ بحران‌هایی که اثرات روانی و اجتماعی گسترده‌ای بر وضعیت زندگی ما و افراد مختلف جامعه، به‌ویژه گروه‌های آسیب‌پذیر، برجای می‌گذارند. افرادی مانند افراد دارای معلولیت، سالمندان، زنان سرپرست خانوار و کودکان، به دلیل شرایط خاص خود، بیشترین آسیب‌پذیری را دارند. افرادی که دایره حمایتی وسیع‌تری دارند، مانند دوستان و اقوام نزدیک، با فشار روانی کمتری، مشکلات و چالش‌ها را پشت سر می‌گذارند.
تاب‌آوری یک توانایی فردی نیست؛ بلکه یک مفهوم اجتماعی است که سلامت روانی و عملکرد جامعه را در مواجهه با بحران تضمین می‌کند. جوامعی که تاب‌آوری بالاتری دارند، می‌توانند سریع‌تر و مؤثرتر از بحران‌ها عبور کنند و چرخه‌های توسعه و بهبود را سریع‌تر مجدداً آغاز کنند.
در این میان، سازمان بهزیستی با درک اهمیت موضوع، اجرای طرح‌های متعددی را در دستور کار خود قرار داده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، طرح “محب” است. این طرح با هدف ارائه مداخلات روانی-اجتماعی در شرایط بحران طراحی شده و به‌صورت ویژه بر آموزش، مداخله سریع و بازتوانی تمرکز دارد.
در طرح محب، تلاش می‌شود تا گروه‌های هدف، از جمله فرزندان مراکز بهزیستی، زنان سرپرست خانوار، سالمندان و معلولان، مهارت‌هایی را نظیر شناخت هیجانات، مدیریت استرس، تقویت مهارت‌های ارتباطی و ایجاد حمایت‌های اجتماعی فرا بگیرند. این آموزش‌ها کمک می‌کند که افراد با کاهش اضطراب و افزایش توانمندی‌های مقابله‌ای، تاب‌آوری روانی خود را ارتقا دهند. همچنین، تیم‌های تخصصی روانشناسی و مددکاری به سرعت در بحران‌ها حاضر شده و خدمات حمایتی ارائه می‌دهند تا آسیب‌های روانی افراد به حداقل برسد و روند بازتوانی سریع‌تر انجام شود.
مهارت تاب‌آوری نه به شرایط سنی ما مرتبط است و نه به اینکه بحرانی در حال وقوع باشد یا نباشد. تاب‌آوری به‌عنوان یک مهارت، تحت تأثیر عوامل مختلف فردی، خانوادگی و اجتماعی است. عواملی همچون ضعف مهارت‌های مقابله‌ای، تنهایی، عدم حمایت اجتماعی، پایین بودن سطح سواد سلامت روان و تجربیات منفی قبلی می‌توانند تاب‌آوری را کاهش دهند و فرد را در برابر بحران آسیب‌پذیرتر کنند.
از سویی دیگر، آموزش مناسب، حمایت خانواده و جامعه، تقویت روابط اجتماعی، وجود امید و اعتماد به نفس و دسترسی به خدمات روانی از عوامل کلیدی افزایش تاب‌آوری هستند. به همین دلیل، ارتقای سواد سلامت روان در جامعه و فراهم کردن زیرساخت‌های حمایتی، از مهم‌ترین گام‌ها برای کاهش آسیب‌های روانی در بحران‌ها محسوب می‌شود.
یکی از باورهای نادرست رایج، این است که تاب‌آوری ویژگی ذاتی و غیرقابل تغییر است. در حالی که مطالعات علمی متعدد نشان داده‌اند که تاب‌آوری یک مهارت قابل یادگیری و تمرین است. آموزش مهارت‌های مدیریت هیجان، تنظیم رفتار، حل مسئله و افزایش حمایت‌های اجتماعی می‌تواند تاب‌آوری فردی و جمعی را به‌صورت قابل توجهی بهبود بخشد.
و در پایان، ضمن ترغیب شهروندان عزیز به یادگیری مهارت تاب‌آوری، لازم است بگویم: بحران‌ها هرچند چالش‌برانگیزند، اما پایانی دارند و می‌توانند فرصت‌هایی برای رشد و یادگیری فراهم کنند. مهم این است که بدانیم تنها نیستیم و منابع حمایتی متعددی وجود دارد که می‌تواند به ما کمک کند. منابع حمایتی زندگی ما شامل والدین، فرزندان، اقوام، دوستان، همسایگان و همکاران‌مان هستند. بیایید قدر شبکه حمایتی‌امان را بدانیم.
